Республикаси олий ва

3.1-rasm. Iqtisodiy tahlilda Ko’llaniladigan usullar⁶¹

Bizga ma’lumki, soliklar tahlilini amalga oshirish orkali soliqlarning aniq tulanishi, korxona moliya-xujalik faoliyatiga ta’sirini hisobga olish bilan birga, sub’ekt tomonidan soliqlarning uz vaqtida to’lanishi nazoratga olinib, penya va



⁶¹ M.Q.Pardaev, B.I.Isroilov. Soliqlar tahlili. O’quv qo’llanma,- T.: Soliq akademiyasi, 2007.-100 4
jarimalar tulanishining oldi olinadi.
Soliklar tahlili buyicha ayrim iqtisodiy adabiyotlar va dissertatsiya ishlarida tahliliy tadqiqotlar olib borilgan, ammo ularning barchasida soliqlar tahlili bir tizimga solingan holda to’liq o’rganilmagan jumladan, professorlar, M.Q.Pardaev⁶², B.Isroilov⁶³, olimlar Aleksandrov O A., Egorov Yu.N⁶⁴., Voytolovskogo N.V⁶⁵., Egorova E.V⁶⁶ o’z ilmiy asarlarida soliklar tahliliga qisman to’xtalib o’tgan. E.V Egorova o’z dissertatsiya ishida soliqlar tahlilining kontseptual asoslarini yoritib berib, asosiy e’tiborni informatsion texnologiyalar faoliyati bilan shug’ullanadigan sub’ektlarda soliqlar tahlilini o’tkazishga qaratildi.
E.V.Egorova soliqlar tahlilini amalga oshirishda axborot manbalarini to’rtta guruhga bo’ladi: soliq hisobi va hisoboti ma’lumotlari; buxgalteriya hisobi va hisoboti ma’lumotlari; statistik hisob va hisobot ma’lumotlari; hisobdan tashqari ma’lumotlar - soliqqa oid qonun hujjatlari, soliqqa oid umumiy statistik ma’lumotlar, korxona hisob siyosati ma’lumotlari, ijtimoiy so’rov ma’lumotlari va boshqalar.
Bundan tashqari muallif solikdar tahlilini o’tkazish maqsadiga qarab axborot manbalarini guruhlarga ajratib, soliqlar tahlilining axborot manbalarini chizma ko’rinishida ifodalab bergan.
3.2 - rasmdagi ma’lumotlaridan ko’rishimiz mumkinki, soliq buxgalteriya hisobi tizimi ma’lumotlaridan ham to’g’ridan - to’g’ri ham hisobot ko’rinishida foydalanish mumkin, statistik hisobot va hisobdan tashqari ma’lumotdan esa faqat to’g’ridan - to’gri foydalanish mumkin.

Odatda soliqlar tahlili hisoblangan va to’langan soliqlar dinamik o’zgarishlarini aniqlash maqsadid buxgalteriya hisobi va soliq xisobi ma’lumotlari asosida utkaziladi. Bunda soliqka tortiladigan bazaning shakllanilishi va unga ta’sir qiluvchi omillar tahlil qilinadi. Hisob- kitib ko’rsatkichlariga daromad va xarajat,
⁶² M.Q.Pardaev, B.I.Isroilov. Soliqlar tahlili. O’quv qo’llanma,- T.: Soliq akademiyasi, 2007.-100 с.
⁶³ Isroilov B.I. Soliqlarnshg moliyaviy xisobi va tahpilishshg metodologik asosla}J. i.f.d. ilmiy darajasini opshp uchun dissertatsiya - Toshkent.: BMA, 2006.
⁶⁴ Александров ОА, Егоров ЮН. Економический анализ. Учебное пособие. - М.: ИНФРА-М; 2013.-288 с.
⁶⁵ Войтоловского Н.В, Калининой Н.В, Мазуровой И.И., - Економический анализ: Учебник. - М.: Издателство Юрайт, 2013.548 с.
⁶⁶ Егорова Е.В. - Налоговий анализ в организациях. - Диссертация -М.: 2014. - 142 ст.
ma’lum bir davr uchun soliq imtiyozlari, rentabellik darajasi kabi ko’rsatkichlar kiritiladi.