327
2-§. To‘lov balansi. Tashqi qarz muammolari
To‘lov balansi – mamlakat rezidentlari (uy xo‘jaliklari, korxona-
lar va davlat) va chet elliklar o‘rtasida ma’lum vaqtda (odatda bir
yilda) amalga oshirilgan barcha iqtisodiy bitimlar natijasining
tartiblashtirilgan yozuvi.
Iqtisodiy bitimlar – qiymatning har qanday ayirboshlanishi, ya’ni
tovarlar, xizmatlar yoki aktivlarga mulkchilik
huquqining bir davlat
rezidentlaridan boshqa davlat rezidentlariga o‘tishi.
To‘lov balansi ikki tomonlama yozuv tartibiga asoslanadi. Bitta bitim
uning ham debit va ham kredit qismida aks etadi.
Кredit –
qiymatning qoplovchi to‘lovlar ekvivalenti (chet
el valutalarida)
hisobiga mamlakatdan chiqib
ketishi.
Debit – qiymatning chet el valutalari sarfi hisobiga
mazkur mamlakatga kirib kelishi.
To‘lov balansi tarkibiy qismlari
* savdo balansi;
* xizmatlar balansi;
* notijorat operatsiyalar balansi;
* kapital va kreditlar harakati balansi.
To‘lov balansi tarkibiy qismlari
• joriy operatsiyalar hisobi;
• kapital harakati hisobi;
• rasmiy ehtiyotlarning o‘zgarishi.
Joriy operatsiyalar hisobi=tovar
va xizmatlar eksporti - tovar va
xizmatlar importi + investitsiyalar (kreditli xizmatlar)dan sof daromad
+ sof transfertlar.
Tovarlar
eksporti
+
Tovarlar
importi
=
Tashqi
savdo
balansi qoldig‘i
