Respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

Investitsiyalardan sof daromad – bu chet ellarga qo‘yilgan milliy 
pul kapitali hisobiga foiz va dividendlar shaklida keladigan daro-
madlar. 
Sof transfertlar xususiy va davlat mablag‘larining pensiya, 
sovg‘a, insonparvarlik yordami kabi shakllarda chet mamlakatlarga 
o‘tkazilgan miqdori. 
 
Joriy operatsiyalar qoldig‘i 
Eksport - import = sof eksport = Yalpi ichki mahsulot – absorbsiya;
X – M = X
n
= Y – (C + I + G); 
Absorbsiya – YaIMning mazkur mamlakatdagi uy xo‘jaliklari, 
korxonalar va davlatga sotilgan qismi. 
Кapital harakati hisobi bu chet elliklarga aktivlar (aksiya, 
obligatsiya, ko‘chmas mulk va h.k) sotish va ulardan shunday aktiv-
larni sotib olish natijalarining aks etishi.
Кapital 
harakati 
balansi 
= 
Aktivlar 
sotishdan 
tushumlar 
- 
Chetdan aktivlar 
sotib olishga sarflar 
 
To‘lov balansi tuzilishi 
I. Joriy operatsiyalar hisobi 
1. Tovarlar eksporti 
2. Tovarlar importi 
Tashqi savdo balansi qoldig‘i 
3. Xizmatlar eksporti (chet el 
turizmidan daromadlar va h.k- 
bank-kredit xizmatlar) 
4. Xizmatlar importi (turizm 
uchun chet elga to‘lovlar va h.k.-
bank-kredit xizmatlar) 
5. Investitsiyalar (kreditli xizmatlar)dan sof daromadlar 
6. Sof transfetlar 
Joriy operatsiyalar bo‘yicha balans qoldig‘i 
II. Кapital harakati hisobi 
7. Кapital kirishi 
8. Кapital chiqishi 
Кapital harakati balans qoldig‘i 
Joriy operatsiyalar va kapital harakati balansi qoldig‘i 
 

---

329 
III. Rasmiy zaxiralarning o‘zgarishi 
To‘lov balansi taqchilligi Markaziy bank rasmiy zaxiralarini 
qisqartirish hisobiga moliyalashtiriladi 
Balans taqchilligi rasmiy zaxiralar hisobiga moliyalashtirilganda: 
* ichki bozorda chet el valutalari taklifi ortadi; 
* milliy valutalar taklifi kamayadi; 
* milliy valuta ayriboshlash kursi o‘sadi; 
* iqtisodiyotda inqirozli jarayonlar kuzatiladi. 
Rasmiy zaxiralar o‘sishi ro‘y berganda: 
* ichki bozorda chet el valutalari taklifi kamayadi; 
* milliy valuta taklifi ortadi; 
* milliy valuta ayriboshlash kursi pasayadi; 
* milliy iqtisodiyotning o‘sishi rag‘batlantiriladi. 
Markaziy bank tomonidan balans taqchilligini qoplash maq-
sadida chet el valutalarini sotishi va sotib olishi rasmiy zaxiralar bilan 
operatsiyalar deyiladi.