Respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

Valuta deb, har bir mamlakatning milliy boyligi bilan 
ta’minlangan pul birligiga aytiladi. 
 Jahon valuta tizimining rivojlanish bosqichlari 
 
Birinchi bosqichda. Valuta tizimi oltin standartiga 
asoslanadi, 1867–1934-yillarni o‘z ichiga olib, bu davrda oltin 
andoza sifatidagi pul tizimi ustunlikka ega bo‘lgan. 
Oltin deviz standarti oltin va yetakchi valutalarga asos-
langan. 
 
Ikkinchi bosqichda – ikkinchi jahon urushining oxirlaridan 
(1944y.) 70-yillar o‘rtalarigacha oltin-deviz (Bretton-Vuds deb 
nomlanuvchi) tizim ustunlikka ega bo‘lgan. Bu tizim ham qayd 
qilingan valuta kurslariga asoslanib, unda oltin va maxsus 
maqomga ega AQSH dollari ishlatilgan. 
Milliy valuta 
tizimi 
Valuta munosabatlarining milliy qonunchilik 
bilan belgilanadigan, mazkur mamlakatda tashkil 
qilingan shakli. 
. 
Xalqaro valuta 
tizimi 
Xalqaro valuta munosabatlarining davlatlararo 
bitimlarda huquqiy jihatdan mustahkamlangan
shakli 
. 

asosiy xalqaro to‘lov vositalari (milliy valutalar, oltin, 
xalqaro valuta birligi - evro); 

valuta kurslarini belgilash va ushlab turish mexanizmi;

xalqaro to‘lovlarni balanslashtirish tartibi;

valutaning qaytaruvchanlik shart-sharoiti;

xalqaro valuta va oltin bozorining amal qilish tartibi 

valuta 
munosabatlarini 
tartibga 
soluvchi 
xalqaro 
muassasalar tizimi. 
Xalqaro valuta tizimining tarkibiy qism (element)lari: 

---

336 
 
Uchinchi bosqich – 1976-yildan boshlanadi. Bu davrdan 
oltin jahon puli rolini o‘ynamaydigan bo‘ldi. (Yamaykaning 
Кingston shahrida qabul qilingan kelishuvga muvofiq). Xalqaro 
iqtisodiy aloqalarda nufuzli valuta birliklaridan foydalanishni 
ko‘zda tutadi. Boshqariladigan suzib yuruvchi valuta tizimi amal 
qiladi. 
Milliy valutalarning xalqaro iqtisodiy munosabatlarda qay 
darajada erkin ishlatilishini tavsiflash uchun «valutaning konvertasi-
yalashuvi» tushunchasi ishlatiladi. Valutaning konvertatsiyalashuv 
darajasini ikkita omil belgilab beradi:
 valutaning xalqaro hisob-kitoblarda ishlatilishi; 
 asosiy valuta bozorlarida erkin almashtirilishi.