Respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

 
7-§. Кreditning mohiyati, manbalari va vazifalari 
 
Кredit munosabatlarining zarurligi. 
Iqtisodiyotda resurslar, tovarlar va daromadlar doiraviy aylani-
shida, bir tomondan pul mablag‘lariga talab sezilsa, boshqa tomondan 
vaqtincha bo‘sh kredit resurslari paydo bo‘ladi. Bu va takror ishlab 
chiqarish jarayonining uzluksizligini ta’minlash talabi kredit munosa-
batlarini zarur qilib qo‘yadi. 
Кredit (lotincha credit – ishonch degan ma’noni anglatadi) juda 
qadim zamonlarda vujudga kelgan bo‘lib, dastlab mulkdorlar 
tomonidan natural (g‘alla, chorva va boshqa) keyin pul (sudxo‘rlik 
kapitali) shaklida qarz berilishini anglatgan. 
Кredit – bu iqtisodiyot bo‘g‘inlarida bo‘sh turgan pul mablag‘-
larining ssuda fondi shaklida to‘planishi va ularning takror ishlab 
chiqarish ehtiyojlari uchun ma’lum muddatga, haq to‘lash va 
qaytarilishlik sharti bilan yo‘naltirilishi jarayonini ifodalaydi. 
Ssuda fondi pul shaklidagi kapital deyilsa, uning harakati kreditning 
mazmunini belgilab beradi.
Кreditning 
obyekti 
Bu jamiyatda vaqtincha bo‘sh turgan pul 
mablag‘laridir. 

---

213 
 
Кreditning vazifalari 
Taqsimlash 
Ssuda fondi takror ishlab chiqarish jarayoni-
dagi pul mablag‘lariga bo‘lgan ehtiyojlarni 
hisobga olib, kredit vositasida taqsimlanadi va 
shu orqali ishlab chiqarishning uzluksizligi 
ta’minlanadi. 
Joriy etish 
Кredit pulga tenglashtirilgan to‘lov vositalarini 
(veksel, chek, sertifikat va h.k.) yuzaga chiqarib, 
ularni xo‘jalik amaliyotiga joriy etiladi 
Кredit 
subyektlari 
Bu 
kredit 
munosabatlarining 
qat-
nashchilaridir. Bular huquqiy va jismoniy 
shaxslar, banklar, korxona, firma, davlat 
muassasasi va tashkilotlari, aholining keng 
qatlamlari 
bo‘lib, bu subyektlar bir 
vaqtning o‘zida ham qarz oluvchi ham qarz 
beruvchi sifatida chiqishi mumkin.
 amortizatsiya ajratmalari; 
 mahsulot sotish va xizmat ko‘rsatishdan olingan pul 
mablag‘lari; 
 korxonalarning ishlab chiqarish, fan va texnikani 
rivojlantirish hamda moddiy rag‘batlantirish fondlari; 
 korxonalar foydasi; 
 budjet tashkilotlari, kasaba uyushmalari va boshqa 
ijtimoiy tashkilotlarning bankdagi joriy pul mablag‘lari; 
 aholining bo‘sh turgan pul mablag‘lari; 
 bank resurslari va davlatning zaxiradagi pul mablag‘lari; 
 chet el investitsiyalari va kreditlari.