Ўрта махсус, касб-хунар

Бурғилаш тизмасини қудуқга йўналтириб тушириш: Қудуқни қия 
йўналиш бўйича бурғиланишини таъминлаш учун, бошланғич бурғилаш 
вақтида четлаттиргич мосламаларини тўғри қўлланилиши лозим. Йўналтириб 
туширишнинг кўп усуллари мавжуд. Булардан кенг ривож топганлардан 
бири бу шаблонлар ёрдамида қиялантирувчи мосламани кейинги бурғилаш 
қувурига ўрнатиш усули. Ушбу усулда қудуққа туширишдан аввал хар бир 
қувурга бир чизиқни ҳосил қилувчи белги қўйилади. Бунинг учун махсус 

---

129 
Телеграм каналимиз: @ng_uz (Neft va Gaz KITI) 
шаблонлардан фойдаланилади. 69-расмда сатхли шаблон ва ОБШН 
шаблонлари келтирилган. 
 
69-расм. Шаблон. 
а-сатхли шаблон: 1- сатх; 2-шаблон; 3- бурғилаш қувури;
б-ОБШН: 1-бурчакли қисм; 2-сатх. 
 
Бурғилаш қувурини кўприкчага чиқарилади ва қулфига ОБШН 
шаблонини ўрнатилади. Шаблонни қувур ўқи бўйича силжитиб, сатхни 
кўрсатувчи ҳаво пуфакчасини пробирканинг марказий шкаласи билан 
солиштирилади. Шу вақтда қувур узунлиги билан тенг бўлган скос катталиги 
бўйича чизиқ чизилади. Ундан кейин шаблонни қувурнинг бошқа қулфига 
ўрнатилади, бу ерда қувурнинг ўзгармас ҳолати таъминланиши шарт. 
Шаблон қувур ўқининг аввалги томонидан ўрнатилади ва операция 
такрорланади. Чизилган чизиқлар бўйича пайванд ёрдамида белгилар 
ўрнатилади.
Бурғилаш тизмасининг остки қисми терилади, бу ерда бурғи, турбобур 
ва қиялантирувчи мосламалар терилади. Элеватор ёки клинларда ўрнатилган 
турбобурнинг 
таъсир 
этиш 
текислиги 
берилган 
азимут 
бўйича 
йўналтирилади, бунинг учун ротордаги белгилардан фойдаланилади. 
Тизмани тушириш даврида, қиялантирувчига қотирилган бурғилаш 
қувурининг остки қулфида қиялантирувчининг белгиси қўйилади. Бурчак 

---

130 
Телеграм каналимиз: @ng_uz (Neft va Gaz KITI) 
улчагич (угломер) ёрдамида (70- расм) бурғилаш қувуридаги белги билан 
янги қўйилган белги орасидаги бурчак катталиги аниқланади. Қувур 
туширилгач, унинг юқори қулфида хам белги қўйилади, остки ва юқори 
белгилар қувурнинг бир томонидан эгилиш чизиғини ташкил этувчи бўлиб 
ҳисобланади. Кейинги қувурнинг остки қулфида хам аввалги қувурнинг 
юқори қулфининг белгиси тўғрисидан янги белги қўйилади ва қайтадан 
эгилиш бурчаги аниқланади, кейин ушбу жараён такрорланиб боради.