«Ўртоқларимни соғинаман»

Тожик анклави томон йўл очилди, лекин хавотир аримаяпти
Кузатувчиларга кўра тожик ва қирғизлар орасидаги можаролар ҳали Шўролар давридан буён давом этиб келади. Олдинги можаролар кўпроқ ер, сув талашиш оқибатида келиб чиққан. Лекин кейинги бир ярим йил орасидаги низолар жиддий тус олган. 2021-йил баҳорида келиб чиққан қуролли можаролар туфайли 49 киши ҳалок бўлган ва 260 нафар яраланган эди.
Лекин бу галги можаролар қурбонларининг аниқ сони айтилганича йўқ. Фақат Қирғизистон томони ҳалок бўлганлар ва яраланганлар рўйхатини келтирди.
Кузатувчиларга кўра, агар битта қишлоқнинг ўзида 18 киши ҳаётдан кўз юмиб, 20 нафардан ортиқ киши яралангани назарда тутилса, Тожикистон томондан берилган қурбонлар анчагина кўп бўлиши мумкин.
Бу эса, сентябрдаги можаролар қурбонларининг 2021-йилдаги қуролли тўқнашувлар қурбонларидан кўп бўлиши борасида хавотирлик уйғотади.
Айни бир пайтда орадаги можарони тинч йўллар билан ҳал этиш борасида иккитомонлама музокаралар давом этмоқда. «Гулистон» чегара-назорат масканида Тожикистон ва Қирғизистон ишчи гуруҳларининг навбатдаги учрашуви бўлиб ўтди. Томонлар оташкесим шартларига риоя қилиш билан бирга чегарадаги вайронгарчиликлар оқибатини тезроқ бартараф қилиш муҳим дея санашди. Шу билан бирга орадаги йўллар нақлиёт ҳаракати учун очилишини таъминлашга келишилди.
Шу куннинг ўзидаёқ Исфарадан анклавдаги Ворух қишлоғи томон элтадиган йўл очилди.
Қирғизистон Президенти Садир Жапаров БМТ Бош ассамблеясида чиқиш қилиб, Қирғизистон томони бошқаларнинг ерига даъво қилмаслиги, лекин ҳеч кимга бир қарич ҳам ерини бериб қўймаслигини таъкидлаб ўтди. У «Биз ҳеч қачон биринчи бўлиб отишни бошламаганмиз. Доим қурол ишлатишдан қочганмиз, боз устига, ҳеч қачон қуролсиз фуқароларга қарата ўт очмаганмиз!» деган.
Айни бир пайтда Тожикистон Ташқи ишлар вазири Сирожиддин Муҳиддин Нью-Йоркда аввал БМТ бош котиби Антониу Гутерриш ва сал кейинроқ Европада хавфсизлик ва ҳамкорлик ташкилотининг бош котиби Хельгой Шмид билан учрашган ва тожик-қирғиз чегарасидаги вазиятни муҳокама этишган.
Сирожиддин Муҳиддин Антониу Гутерришга Қирғизистон томонидан ҳужум бошланганини тасдиқловчи видеотасвирлар ва фотоларни топширган.
Шунингдек, у Тожикистон ҳеч қачон чегара масалаларини ҳарбий йўл билан ҳал этиш ташаббускори бўлмагани, аксинча, сиёсий-дипломатик тарзда ечим топиш учун ҳаракат қилганини билдирган.
Тожикистон томони шартномалар имзолангандан сўнг ҳам шимолдаги Исфара, Деваштич, Бобожон Ғафуров, Жаббор Расулов, мамлакат шарқидаги Лахш туманларига қирғиз ҳарбийлари учувчисиз аппаратлар -дронлар учиришганини иддао этишган. Шунингдек, тожик томонига кўра, қирғиз ҳарбийлари келишувни бузган ҳолда оғир артиллерияни чегарадан узоққа олиб кетишмасдан, ниқоблаб қўйишга уринишмоқда. Қирғиз томони ҳам худди шунга ўхшаш иддао билан чиқишган.
Шартномага кўра эса, чегаранинг ҳар икки томонида камида 10 километрлик масофада оғир артиллерия қолмаслиги зарур.
Тожикистон Ташқи ишлар вазирлиги қирғиз томонини имзоланган шартномаларга риоя килишга чақирмокда. Акс ҳолда бу вазият қирғиз томонидан навбатдаги ҳужумга тайёргарлик деб баҳоланади деган вазирлик вакили.
Айни бир пайтда Тожикистон томони жангларда асир тушган тўрт нафар қирғизистонлик ҳарбий хизматчини қирғиз томонига топширган.
Ворух йўлидан кейин Хўжанд-Конибодом йўли ҳам очилган. Уй-жойини ташлаб кетган кишилар ўз қишлоқларига қайта бошлаганлар. Аммо уй-жойи ёниб кетганлар, вайрон этилганлар ҳалигача муваққат бошпаналарда туришибди. Фақат улар эмас, қариндошлари, танишлариникида яшаётган юзлаб оилалар уйларига қайтишдан чўчишмоқда.
Гарчи тинч ҳаёт изга туша бораётгани айтилаётган бўлса-да, фақат чегарага яқин қишлоқлардагина эмас, балки чегаранинг ҳар икки томонидан 10-15 километр наридаги аҳоли манзилларида ҳам зўравонликлар қайталанишидан хавотирликлар ариган эмас.