С а р и қ л и к в а у н и н г қ и ё с и й т а ш ҳ и с и

Virusli gepatit E – fekal-oral yo‘l bilan tarqaluvchi, klinik belgilari bo‘yicha virusli gepatit A kabi kechuvchi infeksiya. YAshirin davri 10–60 kun, ko‘p hollarda 30–40 kunni tashkil etadi. Kasallik odatda asta-sekin boshlanadi. Sariqlik oldi davri 1–9 kun, ko‘p hollarda 3–4 kun davom etadi. Bu davrda behollik, umumiy noxushlik, ishtahaning pasayishi, bemorlarning uchdan bir qismida - ko‘ngil aynishi, qayt qilish kuzatiladi. Bemorlarning ko‘p qismida epigastral va o‘ng qovurg‘a osti sohasida og‘riqlar qayd etilib, ba’zan o‘ta kuchli bo‘ladi, qator hollarda esa u kasallikning ilk belgilaridan biri hisoblanadi. Tana harorati ba’zan 38° S gacha ko‘tarilishi mumkin. Bo‘g‘imda og‘riqlar va urtikar toshmalar xos emas. Asoratlanmagan hollarda sariqlik davri 1-3 hafta davom etib, peshobning to‘q rangga kirishi, najas oqarishi, teri va skleralar sarg‘ayishi (ba’zan yaqqol), jigar kattalashuvi (bemorlarning ko‘p qismida qovurg‘a ravog‘idan 3–6 sm. pastda bo‘ladi), giperbilirubinemiya, transaminazalar faolligi ortishi bilan birgalikda kechadi. VGA dan farqli o‘laroq, sariqlik paydo bo‘lgach, umumiy zaharlanish belgilari yo‘qolmaydi. Bemorlarni shu vaqtga qadar mavjud bo‘lgan shikoyatlari – behollik, ishtahaning yomonlashuvi, epigastral va o‘ng qovurg‘a osti sohasidagi og‘riqlar bezovta qilishi davom etadi, subfebril tana harorati, teri qichishi kuzatilishi mumkin. Sog‘ayish davri 1–2 oy davom etib, klinik-biokimyoviy ko‘rsatkichlar asta-sekin me’yoriga qaytadi. Qator hollarda kasallik uzoq cho‘zilib, homilador ayollarda og‘ir kechishi kuzatiladi. VGE og‘ir shakli uchun eritrotsitlar gemolizi oqibatida gemoglobinuriya, o‘tkir buyrak etishmovchiligi va gemorragik sindrom xos. Gemoglobinuriya VGE og‘ir shakli bilan xasta bemorlarning 80% da va jigar ensefalopatiyasi kuzatilayotgan bemorlarning deyarli barchasida aniqlanadi va boshqa a’zolardan qon ketishi bilan (ba’zan ko‘p miqdorda) namoyon bo‘ladi. Kasallikning og‘irlik darajasi va gemostazning zardobga bog‘liq omillari holati o‘rtasida o‘zaro uzviy muvozanat mavjud. Qon ivishi zardob omillari, shuningdek, proteaza ingibitorlari miqdorining keskin kamayib ketishi bemor ahvolining yanada og‘irlashuvi va o‘tkir jigar ensefalopatiyasining klinik belgilari yuzaga chiqishidan 1-2 kun avval rivojlanishi kasallikning oqibatini aniqlashda muhim ahamiyat kasb etadi.

Ko‘p hollarda VGE engil va o‘rta og‘ir shakllarda kechadi va bemor sog‘ayib ketadi. SHu bilan bir qatorda, ularning bir qismida asosan yuqorida ta’kidlaganimizdek, homiladorlarda VGE og‘ir va fulminant shakllarda kechib, o‘tkir jigar ensefalopatiyasi rivojlanishi va o‘lim bilan tugashi mumkin. Kasallik tarqalgan vaqtda o‘lim xolati 1–5%, homiladorlarda, ayniqsa uning II yarmida ko‘proq kuzatiladi. Homiladorlar o‘rtasida yuqori o‘lim holati VGE tarqalishining o‘ziga xos tashhisiy o‘lchami hisoblanadi. Homiladorlikning kechki muddatlarida (24 haftadan yuqori) bemor umumiy ahvoli tug‘ruq (homila tushishi mumkin) oldidan yoki undan so‘ng keskin og‘irlashadi, kasallikning ilk 2 haftasi mobaynida koma oldi holati belgilari va o‘tkir jigar ensefalopatiyasi juda tez rivojlanadi hamda yaqin 1–2 kun davomida chuqur jigar komasiga o‘tish holatlari kuzatiladi; tug‘ruqda ko‘p qon ketishi bilan ifodalangan yaqqol gemorragik sindrom, ko‘p hollarda homilaning antenatal o‘limi va jigar-buyrak etishmovchiligi rivojlanishiga sabab bo‘ladi.

Surunkali gepatit V bilan xasta bemor E virusli infeksiyaga uchraganda, kasallikning o‘ta noxush kechishi kuzatiladi. Bunday hollarda o‘lim ko‘rsatkichi ba’zan 75 – 80% ga etadi. Hozirgi vaqtda immun ferment tahlil usuli bilan gepatit E virusiga antitanachalarni aniqlash uchun tashhisiy sinov tizimlari ishlab chiqilgan. Anti- HEV-IgG mavjudligi gepatit E virusi bilan bundan ilgari bo‘lib o‘tgan aloqadan dalolat beradi.
Adabiyotlar:

1. 
   YU.R.Kovalyov «Vnutrennie bolezni v voprosax i otvetax»/2004g
   
2. 
   F.I.Komarov «Rukovodstvo po gastroenterologii»/1995g
   

3.Dan L.Longo. Anthoni S.Fauci - Harisons Gastroenterology and Hepatology

4.Haile T. Debas- Gastrointestinal Surgery

5.S.Keshav - The Gastrointestinal System At a Glance

6. 6.doktor-lib.com/…/47-glava38-zheltuxa-…

7.www.tiensmed.ru/news/jeltuha-

8. T.R. Xarrison. Ichki kasalliklar 1 tom 451-bet