S d a d a y e V p a r a z I t o L o g I y a

Klonorxoz (Cionorchis) q o ‘z g ‘atuvchisi - Clonorchis sinensis ning uzunligi 
10-20 m m atrofida bo'lib, tanasi yassilashgan, ikkita so 'rg 'ich i bor. Parazitning 
tuzilishi va rivojlanishi opistorxisnikiga o'xshash.
Bu trernatodaning ham asosiy xo'jayinlari odam va yirtqich sutemizuvchilar 
hisoblanadi. Asosiy xo'jayinlarining jigarida, o 't pufagida va oshqozon osti bezida 
parazitlik qiladi.
Parazitning tuxumi sariq-jigarrang bo'lib, suvga tushganidan keyin miratsidiy 
lichinkasi chiqadi. Lichinka oraliq xo'jayini - suv shilliqqurtlariga (Bithynia) kirib 
rivojianishini davcm ettiradi. Molluska tanasida miratsidiydan sporotsista, sporo- 
tsisradan rediy, rediydan serkariy kabi lichinkaiik 'oosqichlari 2 oy davomida rivoj­
lanadi. Serkariy molluska tanasidan suvga chiqib, karpsimonlar oilasiga kiruvchi 
baliqlar va qisqichbaqalar tanasiga o'tib, metatserkariy bosqichiga aylanadi.
Odamlar va yirtqich sutemizuvchilar klonorxislar metatserkariylari bilan zarar­
langan baliqlar va qisqichbaqalami yeyishi natijasida parazitni o'zlariga yuqtiradi. 
Odamlarga metatserkariylar o'tgandan 4 oydan keyin parazit jinsiy voyaga yetib, 
tuxum qo 'y a boshlaydi. Klonorxis odamlar organizmida 25 yilgacha parazitlik qilib 
hayot kechirishi mumkin.
Klonorxislar asosan Xitoy, Yaponiya, Janubiy Koreya va Koreya Xalq Demok- 
ratik Respublikasida keng tarqalgan bo'iib, odam lar o 'rtasid a klonorxoz kasalligi­
ni keltirib chiqaradi. M DH da klonorxislar A m ur daryosining suv havzalari atrofi- 
dagi aholi o'rtasida uchrab turadi. Klonorxislami aniqlash, davolash va oldini olish 
choralari opistorxislamikiga o'xshash.
M etagonim oz (Metagonimus'i q o ‘z g ‘atuvchisi - Metagonimus vokogawai 
ham so'rg'ichlilar sinfiga kiradi. Uzunligi 1-2.5 mm atrofidagi mayda parazit. Me- 
tagonimus odam, mushuk, it, cho'chqa va boshqa yirtqich sutemizuvchilaming in­
gichka ichagida parazitlik qiladi. Bu parazit bilan kasallangan asosiy xo'jayinlari
59

---

axlatlari orqali tashqi muhitga tuxumlarini chiqaradi. M etagonimusning oraliq 
xo'jayinlari chuchuk suv shilliqqurtlari va qo'shim cha xo'jayinlari har xil turga 
kiruvchi baliqlar (zog'ora baliq, leshch, laqqa baliq, d o 'n g peshona, gulmoy baliq 
va bosh.) hisoblanadi. Metatserkariylar baliqlaming tangachalarida, suzgich qanot- 
larida, jabralarida va teri osti yog' qavati hujayralarida hamda muskullarida joy- 
lashadi.
O dam
va 
yirtqich 
sutemizuvchilar metatserkariylar bilan 
zararlangan 
baliqlami iste’mol qilishi natijasida parazitni o'zlariga yuqtiradi. M etagonimoz 
qo'zg'atu vch ilari bilan asosan Xitoy, Yaponiya, Janubiy Koreya, Koreya Xalq 
Demokratik Rcspublikasi va Filippin orollari atrofidagi aholi k o 'p ro q zararlanadi- 
lar. M D H da esa Amur daryosi suv havzalari atrofidagi odamlarda uchrab turadi. 
O dam lar asosan xom baliqlarni yeyishlari oqibatida kasallanadi.
M etagonimoz qo'zg'atuvchisini aniqlash, bu parazit bilan kasallangan odamlar- 
ni davolash va profilaktik chora-tadbirlami olib borish opistorxoznikiga o'xshash. 
Kasallangan odamlar naftamon va kornbantirin kabi dorilar bilan davolanadi.
Trematodalarning orasida odam va hayvonlarning xavfli parazitlaridan yana bir 
guruhi qon ikki so‘rg ‘ichlilari - shistosomalar (Schistosoma. Orientobilharzia