S d a d a y e V p a r a z I t o L o g I y a

Laboratoriya diagnostikasi. Hayvon organizmidagi jinsiy yetuk gelmintlar 
doimiy ravishda tuxum yoki tuxumdan yangi lichinka holida tashqi muhitga chiqari- 
ladi yoki qon va limfa suyuqliklarida, u yoki bu to'qim alam ing hujayralari orasida 
to p lan ad i.
Hayvon ekskretlarida, bezlartda. to'qimalarida u yoki bu gelmintlami, ular­
ning tuxum va lichinkalarini uchratish uning tiriklik davrida laboratoriya usulida 
gelmintlar ta ’sirida qo'zg'atiladigan kasalliklarini aniqlashga kiradi.
Gelmint tuxumi va lichinkalari k o ‘pincha tezak bilan, ayrim hollarda sivdik bi­
lan, ko 'z yoshi bilan (ko'zning shilliq pardasida, k o ‘z voshi bezlarida parazitlik 
qiluvchi gelmintlarning lichinkalari ) tashqi muhitga chiqariladi.
9 - P a r a z ito io g iy a
129

---

Qon va limfa suyuqliklaridagi gelmint lichinkalari tananing berk bo'shliqlarida 
yoki tashqi muhit bilan aloqada bo'lm agan organ va to'qim alarda parazitlik qiladi. 
Muskul tolalarining oralig'ida trixinclla lichinkalari to'planadi. Ovqat hazm qilish 
sistemasida parazitlik qiluvchi gelmintlar ko'pincha hayvon o'lganidan keyin yoki 
gelmintsizlantirilgandan so 'n g axlat bilan tashqi muhitga chiqadi.
Gelmintokoprologik tekshirish. Juda k o 'p gelmintoz kasalliklami q o'z- 
g ‘atuvchilaming tuxum va lichinkalari (fassiolla, moniyeziya, diktiokaula va 
boshqalar) tashqi muhitga axlat bilan chiqariladi. Shunday ekan, axlatdagi gelmint- 
laming tuxum va lichinkalarini aniqlash uchun ko'pincha laboratoriya usuli 
q o ‘llaniladi.
Gelmintokoprologik metod sifat va miqdoriy tekshirishlarga b o ‘linadi.
Sifat gelmintokoprologik tekshirish. Sifat gelmintokoprologik tekshirish or- 
ganizmda u yoki bu turdagi gelmintlami uchratgandagina o'tkaziladi. Ularning 
bajarilishi oddiy, f'aqatgina shartli suratda invaziyaning intensivligini aytish m u m ­
kin b o 'lg an miqdoriy tekshirishdan farq qiladi va ishlab chiqarish sharoitida k o 'p
qo ilan ilad i.
Sifat gelmintokoprologik tekshirishlarga makrogelmintoskopiya (tezak bilan 
organizmdan ajralib chiqayotgan gelmintlami yoki ularning ayrim b o ‘g ‘inlari -
fragmentlarini ko'rib topish), gelmintoovoskopiya (axlatda gelmintlar tuxumini 
uchratish) va gelmintolarvoskopiya metodlari (axlatda gelmint lichinkasini topish) 
kiradi.