S d a d a y e V p a r a z I t o L o g I y a

41-rasm . C h o'ch q a m ak rakan torin xi (M acracan th orh yn ch u s h iru dinaceu s) ning rivojla- 
nish sikli sxem asi: A -asosiy xo‘javin - ch o'ch q a, B-oraiiq xo'jayin lari - har xil q o 'n g 'izla r , 
D -q o 'n g 'iz la rn in g lichinkalari;
1- j i n s i y v o y a g a y e t g a n p a r a z i t , 2 - t u x u m l a r , 3 - l u x u t n l a m i n g d a l a l a r g a t a r q a l i s h i , 4 - p a r a z i t n i n g
!ic!iiiikula:-i.
B a iiq k rd a parazitlik qiluvchi likanboshlilarning oraliq xo'jayinlari asosan mayda 
qisqichbaqasimoniar - Gammarus pulex hisoblanadi.
Tikanboshli chuvalchanglardan Polymorphus va Filicollis u rug'lanning vakil- 
lari o ‘rdak, g 'o z va boshqa suv qushlarining ichagida parazitlik qilib, uiarga katta 
ziyon yetkazadi (42-rasm).
0 ‘rdaklarda polimorfuslardan - Polymorphus magnus va Polymorphus minutus 
turlari parazitlik qiladi. Birinchi turi. asosan, o'rdaklam ing ingichka ichagida, ik- 
kinchua esa y o 'g 'o n ichagida parazitlik qiladi. Ularning tanasi urchuqsimon, uzun­
ligi 9.2—14,7 mm atrofida. Oraliq xo'jayinlari yonlab suzar qisqichbaqasimoniar -
Gammarus lacustris va Gammarus pulex hisoblanadi. O 'rdak polimorfoziga qarshi 
bitionol, filiksan va uglerod tetraxlorid ishlatiladi.
Fiiikollis urug'idan Filicollis anatus o'rdak, g 'o z va boshqa suv hamda botqoq- 
liklarda yashovchi qushlarning ingichka ichagida parazitlik qiladi. Parazitning 
uzunligi 6 -25 mm atrofida bo'ladi. Oraliq xo'jayini q isq ich b aqasim o n lard an - suv 
xo'ligi (Asellus aquoticus) hisoblanadi.
119

---

42-rasm . OMcSak p olim orfi (P o ly m o r­
p h ic m agnus) ning rivojlan ish sik li sxe- 
m asi: A -asosiy xo'jayin - o ‘rdak, B -oraliq  
xo'jayin - yonsuzar;
1 -o ‘rd ak ic h id a g i jin s iy v o y a g a y e tg a n
sk re b n iy la r, 2 -ta sh q i m u h itg a c h iq q a n tu x u m ,
3 -y o n s u z a rd a g i lic h in k a - a k a n te lla .
Makrakantorinxlar keltirib chiqaradigan kasallik makrakantorinxoz deb atalib, 
MDH mamlakatlarining ayrim mintaqalarida 10 oygacha bo'lg an cho'chqalar 
k o 'p ro q kasallanadi.
B a'zan may q o ‘n g ‘izlari lichinkalari va g'umbaklari skrebniylaming lichinkalari 
bilan 60 % gacha zararlanadi va har bir hasharotda 130 tagacha (yuqumli lichinka) 
akantella b o ia d i. Bu kasallik bilan og'rigan cho'chqalarning ishtahasi b o im a y d i, 
qon aralash ichi ketadi, juda ham oriqlaydi. K o'pincha kasallangan cho'chqalar 
o'ladi.