S. J. Razzaqov Namangan muhandislik-qurilish instituti

, ( kg/m³)
 
 
bu erda : m
1
- o’lchov idishining massasi, kg
m
2
- o’lchov idishining to’ldiruvchi bilan birgalikda massasi, kg
V- o’lchov idishining hajmi, m³ 
SHuni ta’kidlash kerakki, to’ldiruvchilar uyilma zichligini aniqlash o’lchov 
idishi shakli va sig‘imiga, o’lchov idishi o’lchamlariga, to’ldiruvchilar donalariga 
bog‘liq. Berilgan yiriklikdagi to’ldiruvchilar donalari uchun, idish o’lchami qancha 
kerak bo’lsa, to’ldiruvchi xolati (darajasi) nisbatan donador material xajmi kichik 
bo’ladi. SHu sababli me’yor bo’yicha standart o’lchov idishlar g‘ovak 
to’ldiruvchilar uchun qo’llaniladi (Uz RST).
G‘ovak to‘ldiruvchining uyilma zichligi o‘lchamli idishda aniklanadi, uning 
o‘lchami to‘ldiruvchining yirikligiga bog‘liq ravishda 2.1-jadvaldan qabul qilinadi. 

---

18 
To’ldiruvchilar yirikligi bo’yicha o‘lchov idishlarining o’lchamlari 
2.1-jadval 
To’ldiruvchi 
donalarining eng 
katta yirikligi, 
(mm) 
O‘lchov 
idishining sig‘imi, 
(l) 
O‘lchov idishining ichki 
o’lchamlari, mm 
Diametri 
Balandligi 
5 va undan 
kam 
10 
20 
40 
1 
2 
5 
10 
108 
137 
185 
234 
108,5 
136,5 
186,5 
233,8 
Ta’kidlash lozimki, to‘ldiruvchining uyilma zichligining aniqlash natijasi 
o‘lchov idishning hajmi va sig‘imi, idish va to‘ldiruvchi zarralarining o‘lchamlari 
nisbatiga bog‘liq.
Standart bo’yicha shag‘al va shag‘al(chaqiq tosh) uchun yirikligidan kelib 
chiqib 2-50 l sig‘imli o‘lchov idishlar, qum uchun 1litrli o‘lchov idishi ishlatiladi. 
G‘ovak to’ldiruvchilarning markasi ularning mos uyilma zichligi bo’yiga 
o‘rnatiladi. To’ldiruvchilarning uyilma zichligini aniqlash to’ldiruvchilar massa 
ulushini xisoblashga (agar hajmi malum bo’lsa), korxona tarkibidagi omborlari 
sig‘imini, bunkerlar sig‘imini, beton tarkibini xisoblashda, to’ldiruvchilarni 
betonda to‘g‘ri taqsimlash (dazirovka)da zarurdir.