S. M. Sultanova, E. V. Krivoruchko, G. T. Zakirova, A. A. Baymatov temir yo‘l transporti statistikasi

2-masala. Quyidagi jadvalda berilgan ma’lumotlarga asoslanib loko-
motivlarning o’rtacha kunlik unumdorligi ko‘rsatkichiga ta’sir etuvchi
omillarni aniqlang: 
5.4.2-jadval 
Ko‘rsatkichlar Reja 
Hisobot 
O‘zgarishlar 
Mutloq Nisbiy
1. Umumiy brutto yuk aylanmasi, ming t.km 
363580,9 414249,9 
2.Lokomotivlar umumiy bosib o’tgan masofasi, 
shu jumladan 
– poyezd boshidagi 
14723234 
13243624 
14310654 
13426447 
69

---

3. Lokomotiv o’rtacha bosib o’tgan masofasi, 
km-sutka 
342,33 322,06
3-masala. Quyida berilgan ma’lumotlar bo‘yicha lokomotivlarning 
umumiy chiziqli va shartli bosib o‘tilgan yo‘l masofasini hisoblang, 
shuningdek, yordamchi bosib o‘tilgan yo‘l foizini. Temir yo‘l Mintakaviy 
Uzel bo‘yicha quyidagi ma’lumotlar mavjud:
− Poyezd boshida bosib o‘tilgan yo‘l 290 ming lok.-km.
− Juft tortishda bosib o‘tilgan yo‘l 17 ming lok.km. 
− Yakka jo‘natishda 3 ming lok.km. 
− Itarib siljishda 5 ming lok.km.
− Manyovr ishlarida 3 ming lok.km.,
− issik bekor turishda 0,6 ming lok.km. 
4-masala. Toshkent MTUda yuk tashish jarayonida quyidagi 
ko‘rsatakichlar bajarildi: 
Ko‘rsatkichlar 
O‘tgan 
davr 
Joriy 
davr 
O‘zgarishlar 
Mutloq Nisbiy
1. Poyezd bosib o‘tgan umumiy yo‘li, ming t.km 
170 
168 
2. Lokomotiv chiziqli bosib o‘tgan yo‘li, ming lok.km. 
195 
180 
3. Yuk aylanma brutto, ming t.km brutto 
506 
512 
4. Lokomotivlarning o‘rtacha kunlik parki, lok. 
49 
51 
Aniqlang: 
1. Lokomotivning o‘rtacha kunlik unumdorligini; 
2. Lokomotivning o‘rtacha kunlik bosib o‘tilgan yo‘l masofasi; 
3. Poyezd bruttoning o‘rtacha shartli og‘irligini; 
4. Yordamchi bosib o‘tilgan yo‘l foizini. 
5-masala. Quyida berilgan ma’lumotlarga asoslanib lokomotivning 
o‘rtacha kunlik bosib o‘tgan masofani, uchastkadagi va texnik tezligi 
ko‘rsatkichlarini hisoblang. Umumiy chiziqli o‘tgan yo‘l masofasi 168 
ming lok.km, uchastkadagi sarflangan vaqti 4,1 ming lok-soat, shu 
jumladan peregonda -3,5 ming lok.soat. Lokomotiv brigadalarni 
almashtirish bekatdagi lokomotivlarning bekor turishi, aylanma va 
ro’yxatga olish depodagi byudjetida ulushi 40%ni tashkil etgan. 
6-masala. Buxoro MTU bo‘yicha yuk tashish jarayonida quyidagi 
ko‘rsatakichlar bajarildi: 
Brutto yuk aylanma - 3600 ming t.km.; Netto yuk aylanma -3000 ming
t.km; Vagonlar umumiy bosib o‘tilgan masofasi – 36,1 ming vagono-km; 
Poyezd boshida lokomotivlarning bosib o‘tilgan masofasi – 880 ming lok-
km. Lokomotivlardan foydalanishning quyidagi ko’rsatkichlarini aniqlang: 
poyezdning o‘rtacha brutto va netto og‘irligini, poyezdning o‘rtacha 
tarkibini.
70

---

7-masala. Hisoblang lokomotivlar soni qanchaga ko‘payadi, agar a) 
poyezd brutto og‘irligi 3.5%ga ko‘paysa; b) o‘rtacha kunlik bosib o‘tilgan 
masofa 5,0 %ga kamaysa; v) yordamchi bosib o‘tilgan yo‘l foizi 10%ga 
kamaysa. 
8-masala. «O‘zbekiston temir yo‘llari» AJning hisobotlariga ko‘ra 
joriy yilda o‘rtacha unumdorligi ko‘rsatkichi 880 ming t.km brutto, o‘r-
tacha kunlik bosib o‘tilgan masofa esa 450 kmni tashkil etdi. O‘tgan yil-da 
tegishli ko‘rsatkichlar 1129 ming t.km brutto va 472,9 kmdan iborat bo‘l-
gan. Aniqlang mazkur ko‘rsatkichlarning o‘rtacha yillik o‘sish sur’atlarini.