S. M. Sultanova, E. V. Krivoruchko, G. T. Zakirova, A. A. Baymatov temir yo‘l transporti statistikasi


Download 1.73 Mb.
Pdf ko'rish
bet6/100
Sana21.02.2023
Hajmi1.73 Mb.
#1217471
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   100
1.2.3. O‘rtacha miqdorlar 
O‘rtacha miqdorlar statistikada darajali o‘rtachalar sinfiga kirib, 
umumiy holda quyidagi formula bilan ifodalanadi: 
m
m
n
х
x

=
Amaliyotda o‘rtacha miqdorlarning quyidagi turlari qo‘llaniladi: 
− arifmetik o‘rtacha; 
− garmonik o‘rtacha; 
− xronologik o‘rtacha; 
− geometrik o‘rtacha. 
Eng ko‘p qo‘llaniladigani esa o‘rtacha arifmetik miqdordir. 
Arifmetik o‘rtacha o‘z navbatida ikki xil: oddiy va vaznli (salmoqli, tor-
tilgan) bo‘ladi. Oddiy arifmetik o‘rtacha quyidagi formula bilan ifodalanadi: 
n
x
n
x
x
x
X
n

=
+
+
=
....
2
1
Vaznli arifmetik o‘rtacha quyidagi formula bilan ifodalanadi: 
f
xf
f
f
f
f
x
f
x
f
x
X
n
n
n


=
+
+
+
+
+
+
=
......
......
2
1
2
2
1
1
Oddiy arifmetik o‘rtacha formulasi o‘rganilayotgan to‘plamda belgilar 
bir marta yoki o‘zaro teng marta uchragan hollarda qo‘llaniladi. Vaznli 
13


arifmetik o‘rtachadan esa vaznlar o‘zaro teng bo‘lmagan hollarda, ya’ni 
o‘rtalashtirilayotgan belgilardan tashqari vaznlar ham ishtirok etib, ular 
o‘zaro teng bo‘lmagan hollarda foydalaniladi. 
O‘rtachalarning yana bir turi tuzilmaviy o‘rtachalari mavjud: moda va 
mediana. Uzluksaz taqsimot qatorlarida modani hisoblashda quyidagi 
formuladan foydalaniladi: 
)
(
)
(
3
2
1
2
1
2
0
0
0
f
f
f
f
f
f
i
x
M
m

+


+
=
bu yerda: M
0
- modal miqdor
x
0
 - modal oraliqning boshlang‘ich chegarasi; 
i
mo
 - modal oraliq miqdori
f

-
modal oraliq ro‘parasidagi vazn; 
f
1

Download 1.73 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   100




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling