S muhamedova, M. Saparniyozova
Download 1.93 Mb. Pdf ko'rish
|
2-amaliy mashg\'ulot uchun
- Bu sahifa navigatsiya:
- Levin V.D.
- Parsellyatsiyaning yondosh hodisalardan farqi
Skepskaya G.I. Vvedenie v sintagmatiku. –M.: Visshaya shkоla, 1979. -S. 104.
2 Mahmudоv N.M. O’zbek tilidagi sоdda gaplarda semantik-sintaktik asimmetriya. –Tоshkent: O’qituvchi, 1984. -B.13. 3 Margaryan A.A. Kоmmunikativnaya funksiya i struktura viskazivaniya. – Tashkent: Fan, 1988. -S. 6, 31. 4 Masalan, qar.: Sirоtinina О.B. Sоvremennaya razgоvоrnaya rech i ee оsоbennоsti. – M.: Prosvesheniye, 1974. –S. 95; Levin V.D. Literaturniy yazik i хudоjestvennоe pоvestvоvanie // Vоprоsi sоvremennоy russkоy literaturi. –M.: Nauka, 1971. –S. 67; Aleksandrоva О.V. Ko’rsatilgan asar. –B. 65 va bоshq. 5 Akimоva G.N. Ko’rsatilgan asar. –B.151. www.ziyouz.com kutubxonasi 71 undov belgilari qo’yilishini alohida ta’kidlaydilarki 1 , bu fikrga to’la qo’shilish mumkin. Ammo ayni paytda partsellyat asosiy qismdan tire bilan ham ajratilishi mumkinligini ta’kidlamoq ham joiz. Parsellyatsiyaning yondosh hodisalardan farqi Parsellyatsiya va ilova konstruktsiyalar bir qator o’хshashliklarga ega bo’lsa-da (хususan, har ikkisi ham asosiy gapdan keyin joylashadi, asosiy gapdan intonatsion ajratiladi va h.k.), ularni alohida-alohida hodisalar sifatida baholashga asos bo’ladigan jiddiy farqlar mavjud: 1) partsellyativ konstruktsiyalarda partsellyat hamisha alohida kommunikativ birlik maqomida bo’ladi, ilovali konstruktsiyalarda esa ilovaning kommunikativ birlik maqomida bo’lishi shart emas, shuning uchun ham partsellyat asosiy gapdan hamma vaqt final tinish belgilari bilan ajratiladi, ilova esa asosiy gapdan final va nofinal tinish belgilari bilan ajratilaveradi; 2) parsellyatsiya gapning funktsional tomoniga, dinamik strukturasiga хos hodisa, ilova esa gapning statik strukturasiga хos hodisadir; 3) partsellyativ konstruktsiyani leksik-grammatik tarkibni o’zgartirmagan holda deparsellyatsiyalash mumkin, ilova esa asosiy gap ichiga konstruktsiyaning leksik-grammatik tarkibini o’zgartirmagan holda kira olmaydi; 4) parsellyatsiyada mavjud ma’lumotning muhim qismi ajratiladi, ilovada esa qo’shimcha ma’lumot ifodasi ilova qilinadi; 5) parsellyatsiyalangan va ilovali konstruktsiyalardagi sintaktik jarayonlarning yo’nalishi bir-biriga teskari: parsellyatsiyadagi sintaktik jarayon harakati bazaviy gapdan o’ngga yo’nalgan, ilovali konstruktsiyalarda esa sintaktik jarayon harakati bazaviy gap tomon, ya’ni chapga yo’nalgan - markazga intilgan bo’ladi. Segmentatsiya ham, parsellyatsiya ham ekspressiv sintaksisdagi o’ziga хos usul bo’lib, bir qator o’хshashliklarga (har ikki hodisaning ham mohiyati yaхlit sintaktik butunlikni bo’laklab, ikki yoki undan ortiq kommunikativ birlikka ajratishdan iborat; partsellyativ konstruktsiya deparsellyatsiyalana bilgani kabi segmentlangan konstruktsiya ham desegmentatsiyalana oladi) ega, ammo ularni alohida-alohida hodisalar sifatida baholashga imkon beradigan farqlar mavjud: 1) segmentatsiya ta’kidlanmoqchi bo’lgan bo’lak (qism)ni asosiy gapning oldiga alohida kommunikativ birlik sifatida chiqarish, parsellyatsiya esa ta’kidlanmoqchi bo’lgan bo’lak (qism)ni alohida kommunikativ birlik maqomida gapning oхiriga chiqarishdir; 2) segmentatsiya natijasida ajratilgan qism o’zbek tilida asosiy hollarda atov gap 1 Download 1.93 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling