S. N. Maxsudov, G. R. Shukurova

lanishi oqibatida qanday deformatsiyalar yuzaga kelishi m umkin?
6. Bolalardagi zararli odatlar natijasida yuzaga keluvchi tish-jag‘ anom a­
liyalarini eslab o ‘ting.
7. Ovqat luqmasini mexanik jihatdan n oto‘g ‘ri chaynash qanday asorat- 
lam i yuzaga keltirishi m um kinligini eslang.
8. S o ‘rg‘ichning salbiy jihatlari haqida nimalarni bilasiz?
9. A lohida tishlarga oid va tish yoylariga oid hamda jag'lam ing o ‘zaro 
ftziologik m unosabatini buzilishiga oid anom aliyalarni bir biridan 
farqlay bilasizmi?
PARODONT KASALLIKLARI
Ushbu patologiya bolalarda salmog‘i jihatdan kariyesdan keyin 
o ‘rin olgan stomatologik kasallik hisoblanadi. «Parodont» so‘zining 
lug‘aviy manosi «раго» — atrof, «dont» — tish m a’nosini, ya’ni 
tish atrofi m a’nosini anglatadi. Shunga muvofiq tish atrofini o ‘rab 
turuvchi to ‘qimalar, ya’ni milk, alveolyar suyak, tish sementi va 
periodontal tolalami uyg‘unlashtirgan holda «parodont» deb ataladi. 
Mazkur to ‘qimalaming yallig‘lanishi esa parodontit deb atalali.
Bolalarda ko‘pincha milk to‘qimasining shamollashi — gingivitni 
kuzatishimiz mumkin. Milklaming, ayniqsa tishlarni o ‘rab turuvchi 
qirg‘oqlari (marginal), tishlar orasida joylashgan so‘rg‘ichsimon 
qismlari (papilla) ko‘proq yallig‘lanadi. Tishlar yorib chiqayotgan 
vaqtida ham milk to ‘qimasida vaqtinchalik giperemiya holatini 
kuzatishimiz mumkin.
Tekshiruvlar shuni k o ‘rsatadiki, og‘iz b o ‘shlig‘i shaxsiy 
gigiyenasiga befarqbolalaming 80—85 % ida marginal gingivit va papillit 
holatlari hukm surar ekan.

---

Rossiyalik olimlarning so'rovnom alar tuzib, olib borgan 
izlanishlari shuni ko‘rsatadiki, 90% bolalar yoki ulaming ota-onalari 
og‘iz bo‘shlig‘i shaxsiy gigiyenasi qoidalari bilan tanish bo‘lishsa 
ham ularning 60 % igina ushbu qoidaga amal qilar ekanlar, 30 %i 
esa to‘liq amal qilar ekanlar. To‘liq amal qiluvchilaming ota-onalarini 
aksariyati o ‘rta yoshdagilar bo‘lib, ushbu ota-onalaming 70 % idan 
ko‘prog‘i madaniyat, san’at, pedagogika va tibbiyot sohasida ishlovchi 
hodimlar bo‘lib chiqdi.
Shunga o ‘xshash tekshiruvlardan yana birini oladigan bo‘lsak, 
ko‘pgina yirik shaharlardagi katta maktablami boshlang‘ich sinf 
o ‘quvchilari orasida shaxsiy gigiyena qoidalarini to ‘g‘ri bajaruvchilar 
soni 25 % ni tashkil etsa, bitiruvchi sinf o ‘quvchilari orasida bu 
ko‘rsatkich 40 % gacha oshib borgan.
Gingivit kasalligi o ‘z holicha kechuvchi bo‘lishidan tashqari 
oshqozon-ichak kasalliklari, yurak-qon-tom ir kasalliklari, diabet, 
qon kasalliklari yoki boshqa sistemali kasalliklaming simptomi sifatida 
ham namoyon bo‘lishi mumkin.
Paradontitning ikkinchi turi, bu birinchisiga nisbatan chuqur 
klinik ko‘rinish hosil qiladi, bunda jarayon suyak to ‘qimasigacha yetib 
boradi. Bu holatda biz tishlar bo‘yin qismini milklardan tam om an 
ajragan, ya’ni tish — milk cho‘ntakchalarini ancha chuqurlashib 
barayotganligini ko‘rishimiz mumkin. Ba’zan ushbu cho'ntak- 
chalardan yiring ajrab chiqadi. Tishlar qimirlay boshlaydi. Milk esa 
ozgina mexanik ta’sirga ham tez qonaydigan bo‘lib qoladi.
Bunday bolalar og‘zidan qo‘lansa hid kelib turishi mumkin. 
Agarda, ushbu bolalarda tish-jag‘ anomaliyasi yoki deformatsiyasi 
mavjud bo‘Isa, yuqoridagi klinik manzara yanada chuqurroq tus olislii 
mumkin. Og‘iz shilliq qavatidagi ayrim anatomik nuqsonlar (milk 
yuganchalari yoki til osti yuganchasining kaltaligi, og‘iz dahlizi 
tubining sayozligi) ham parodontit kasalligini yuzaga keltirishi 
mumkin (17- rasm).
Ovqat luqmasini «erinib» chaynash hamda doimo yumshoq 
ovqatlarni ist’emol qilish parodont to ‘qimalarini noziklashtirib 
qo‘yadi va ushbu to‘qimani tez-tez yallig‘lanishiga sababchi bo‘ladi.

---