S. S. Dexkanov " " 2023-yil

8-mavzu. Til belgilar sistemasi sifatida. Semiotika va lingvosemiotika. 
Til sathlari.(2-soat) 
Til – belgilar sistemasi sifatida va semiotika. Sistema va struktura 
tushunchasi. Sath tushunchasi va iyerarxik munosabat. Til sathi birliklari
o’rtasidagi paradigmatik, sintagmatik va izomorflik munosabatlari. Tilning 
belgilar sistemasi. Belgi haqidagi falsafiy nazariya. Til vazifasi nuqtayi 

---

6 
nazaridan. Til tuzilishi, tashkil topishi nuqtayi nazaridan. Til mavjudligi 
nuqtayi nazaridan. Til informatsiya nazariyasi nuqtayi nazaridan. Til semiotika 
nuqtayi nazaridan. Tilni kodlash. Tabiiy belgilar. Sun’iy belgilar. 
Ichki bo’linuvchanlik xususiyati. Sistema va struktura tushunchasi. 
Sathlar tushunchasi va ularda iyerarxik munosabat. Til sathi birliklari va ular
orasidagi paradigmatik, sintagmatik va izomorflik munosabati. Nutq birliklari 
va ularga xos xususiyatlar. 
9- mavzu. Fonetik-fonologik va leksik sath. (2-soat)
Fonetik sath, fonetika va fonologiya masalalari haqida. Til 
taraqqiyotidagi tarixiy-fonetik o’zgarishlar. Tilshunoslik fanining fonetika 
bo’limida tillarni bir -biriga qiyoslab o’rganish hamda kuzatilayotgan fonetik 
o’zgarishlar. Til taraqqiyotidagi fonetik o’zgarishlarni tahlil etuvchi fonetik-
fonologik qonuniyatlar. Kombinator va pozitsion tovush o’zgarishlar. 
Lеksikоlоgiya tilshunоslikning so’z vа so’zgа tеng lug’аviy birliklаr, til 
bоyligi 
hаqidа 
bаhs 
yurituvchi 
qismi. 
Lеksikа 
haqida 
ma’lumot. 
Leksikologiyaning predmeti va vazifalari. So’z va leksema. Leksema konsepti. 
Leksikologiyaning bo’limlari. Aqliy leksika va leksik diffuziyalar. Ma’noning 
formal kodi. Bir ma’nolilik va ko’p ma’nolilik. Lug’atlar va prototiplar. 
10-mavzu. Grammatika. (Morfologiya va sintaktik sath).(2-soat) 
Tilshunоslik fаnining bir tildаgi sо’z tuzilishi, gаpdа sо’zlаrning 
о’zgаrishi vа birikishini о’rgаnаdigаn ilmning nоmi grammatika. Grammatika 
til qоnunlаrini о’rgаnib, ulаrni yoritib bеrаdi. Hаr bir tilning аsоsi uning 
fоnеtik sistеmаsi, lеksikаsi vа grаmmаtikаsi ekanligi. Gаp qurilishidagi eng 
asosiy omil grammatika. Grammatika va agrammatizm. Tilning grammatik 
tuzilishi haqida. Grammatikaning morfologiya va sintaksis qismlari. 
Grammatik kategoriyalar. Morfologiya va morfemika. Sintaksis haqida 
ma’lumot. So’z birikmasining gapdagi ahamiyati. Gap va uning aktual 
bo’linishi.