S. S. Ismailova lizing asoslari

O‘zini qoplash usuli eng oddiy usul bo‘lib, dastlabki ma’lumotlar sifatida In boshlang‘ich investitsiyalarni qoplash zarur bo‘lgan yillar, yillik daromad va RS xarajatlar o‘rtasidagi farqni aniqlash yo‘li bilan hisoblanuvchi

1. 
   Лещенко М.И. Основы лизинга – М.: Финансы и статистика, 2001, 235б.
   

37

VK har yillik badal hajmi	olinadi. O‘zini qoplash davri quyidagi formula
yordamida aniqlanadi:
Tok + In / Dp – Rs	(1)

Mazkur usulning afzalligi hisob-kitoblarning oddiyligi, boshlang‘ich kapital qo‘yilmalarining aniqligi, loyihalarni o‘zini qoplash muddatiga qarab taqsimlash imkoniyatining mavjudligidir. Bir xil hajmdagi investitsiyalarga o‘zini qoplash muddatidan qat’iy nazar bir xil baho belgilanishi (ya’ni bir yildan so‘ng olingan 5 ming so‘m besh yildan so‘ng olingan 5 ming so‘m bilan bir baholanadi) bu usulning kamchiligi hisoblanadi.


O‘rtacha qaytish darajasi usuli kiritilgan kapital va amortizatsiyani hisobga oladi. Mazkur usulning afzalligi hisob-kitoblarning oddiyligi, amortizatsiya hisobi va muqobil loyihalarni taqqoslash imkoniyatidan iborat. Usulning kamchiligi turli davrlarda investitsiya va daromadlar darajasidagi o‘zgarishlarga e’tibor qaratilmasligidadir, chunki u o‘rtacha bajarish darajasiga asoslangan. Shuningdek, bu usul keyinroq olingan pul daromadlari ilgari olingan daromadlar qiymatiga ega emasligiga ham e’tibor qaratmaydi, ya’ni birinchi yili olingan 5 ming so‘m besh yildan keyin ham xuddi o‘sha qiymatga ega hisoblanadi. Foydalilik quyidagicha aniqlanadi:

P+Vg/A (2)

Kiritilgan kapitalning o‘zini qoplash muddati Tok o‘rtacha qaytish kattaligi quyidagicha aniqlanadi:

Vot + K/Tok (3)