Safevi Hanedanýnýn Kökeni
Download 0.88 Mb. Pdf ko'rish
|
Safevi.wpd 4
|
ulemanýn “akbaº” adlandýðý görülmüºtür
(Orucov vd., 2006: I, 56). “Ak” kelimesi “beyaz” anlamýnýn yaný sýra “temiz, dürüst” gibi manalar da içermektedir (GTS:“Ak”). “Alný açýk, yüzü ak” deyiminde gördüðümüz gibi, “ak” ifadesi insanýnýn onurunun ve dürüstlüðünün de simgesi olabilir. ªahýs ismi olarak “Akbaº” adý, insanýn saçýnýn beyaz olduðunu veya onun baºýnýn açýk olduðunu belirtmekten daha ziyade onun dürüstlüðüne bir iºaret anlamýnda kullanýlmýº olsa gerektir. 15 7. Aksungur ( ) – H. 612 Rabiülahir / M. 1215 (No. 553, s.137), erkek Eski Türk büyüklerine verilen bir san olarak da karºýmýza çýkan “aksungur” kelimesi, kartalgillerden olan bir doðan türünü ifade etmektedir. Bu kuºa “akdoðan” da denmektedir (KAS: “Aksungur” maddesi). Ebeveynler, evlatlarýnýn kartal gibi cesur olmasýný diledikleri için bu ismi vermiº olmalýlar. 8. Anahatun ( ) – H. 938 Zilkade / M. 1532 (No. 512, s.127); H. 934 ªevval / M.1528 (No.513, s.127), kadýn “Ana” ve “hatun” kelimelerinden oluºan bu isim, daha Dede Korkut destanlarýnda sosyal bir terim olarak “kadýn ana” ªeklinde karºýmýza çýkmaktadýr (Hacýyev, 2004: 191-192). “Saygýdeðer anne” veya “hatun gibi anne” diye izah edilir (Cevâdî, 2001: I, 15; Cevâdî, 2003:II, 70). Hatun kelimesi “kadýn” anlamý içermesinin yaný sýra tarihte yüksek makamlý kadýnlara ve hakan eºlerine verilen bir unvan olmuºtur (Donuk, 1988: 31). Gerek ana, gerekse de hatun kelimeleri kadýn için kullanan saygýn ifadeler olduklarýndan dolayý bu isimde ikisi birleºerek yeni bir isim oluºturmuºlardýr. Belgede ismi geçen Anahatun, I. ªah Ismail’in üvey annesi ve ªeyh Haydar’ýn oðullarýndan Süleyman Mirzâ’nýn annesidir 16 9. Arslan ( ) – H. 666 Safer / M. 1267 (No. 559, s.139), erkek Bu belgede Arslan ªekilde karºýmýza çýkan isim, sonraki dönemlerde Aslan ªekline dönüºecektir. Mecazi olarak “cesur, güçlü, saðlam” anlamlarýný da taºýmaktadýr (Iºrâgî, 1377:4; Hasanov, 2002: 24). 10. Ayaçý ( ) – H. 752 Zilhicce / M. 1352 (No. 152, s.37), erkek Türk mitolojisinde Ayaçý / Ayatçý tabiri yaratýcý ruhlar için kullanýlýr (Karakurt, 2011: 39). Belgede ise “Hacý Ayaçý Türkî” Ìeklinde Müslüman bir Türk erkeðin ismi olarak geçmektedir. Ve Bu 10 Ýsimle Beraber 103 Belge daha vardýr hepsini buraya yazamayacaðýmýz için hepsinin sayfasýný vereceðiz 18 . -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 18 TÜRÜK, Uluslararas2 Dil, Edebiyat ve Halkbilimi AraÕt2rmalar2 Dergisi, s.174-189 17 Silsiletü’n-Neseb-i Safeviyye Eserinde “Türk pîri” denilen yer ªeyh Zâhid’in soyundan gelen ªeyh Hüseyin Zâhidî, Safevîlerin nesebi üzerine yazdýðý “Silsiletü’n-Neseb-i Safeviyye” isimli deðerli eserinin iki yerinde ªeyh Safi’yi “Türk pîri” olarak tanýtmýºtýr 19 . Christian A. Van Gorder'in yazmýº olduðu Christianity in Persia and the Status of Non-Muslims in Modern Iran Kitapta Safevi Hanedanýnýn Hükümdarlarýný "Safeviler Türk kökenli hükümdarlardý." Diye tanýtmýºtý 20 . --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 19 Zâhidî, Ôeyh Hüseyin. Silsiletü’n-Neseb-i Safeviyye, s.19-20. 20 Christian A. Van Gorder, Christianity in Persia and the Status of Non-Muslims in Modern Iran, s.57 18 Safevi Hanedanýnýn bilinen en büyük atasý Firuz ªah Zerrin Külahýn adýnýn devamýna "El-Kürdi el-Sencani" eklenmesinin bir diðer çeliºkisi ise ªeyh Safiyüddinin Öðretmeni ªeyh Zahid Gilanininde tam adýna baktýðýmýzda "Tâcüddîn Ýbrahim b. Rûºen Emîr b. Bâbil b. Bîdâr el-Kürdî es-Sencânî" 21 Ýkisininde adýna "El-Kürdi el-Sencani" olmasý ikisininde akraba olduðunu söylemektir ancak bu Mümkün deðildir Firuz ªah Erdebile sonradan gelme biridir 22 ... Böylece "El-Kürdi el-Sencani" Olayýna baktýðýmýzda Firuz ªahýn Kürt olmasý için ªeyh Zahid Gilani ile akraba olmasý lazýmdýr bu ise imkansýz bir ºeydir "El-Kürdi el-Sencani" yazýsý Safvat-al-Safanýn Tahrik edilme sonucu ªeyh Zahid Gilani ile ªeyh Safiyüddinin yakýnlýðýný göstermek için Firuz ªah Zerrin Külahýn adýna "El-Kürdi el-Sencani" eklenmiºtir. B. Cevanºir ve E. Necef, Firuzºah’ýn aslen Horasan Türklerinden olup, Erdebil’e yerleºtiðini öne sürmüºlerdir 23 . ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 21 Doç. Dr. Süleyman Gökbulut, "¤brahim Zahid Gilanî Üzerine Bir ¤nceleme", Sûfî AraÕt2rmalar2 - Sufi Studies, Say2 13, s. 50 22 G. Server. Târîh-i Ôâh ¤smâ‘îl (terc: M. B. Ârâm ve A. Gaffârîferd). Tahran, 1384, s.23. 23 B. CevanÕir, E. Necef. “GiriÕ: Türk Halk ¤slam Anlay2Õ2na Göre K2z2lbaÕl2k ve Ôah ¤smail Hatâ’î”, Ôah ¤smail Hatâ’î Külliyat2, ¤stanbul, 2006, s.99-103. 19 Download 0.88 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|