Salomatligi xizmati

 
 
ETIOLOGIYaSI 
Koronaviruslar (Coronoviridae) – RNK tutuvchi viruslar. Elektron mikroskop 
ostida ko’rilganda tojsimon (korona) ko’rinishiga ega. Ushbu viruslar tabiatda keng 
tarqalgan, odamlar va ҳayvonlar organizmida ko’payib kasallik tug‘diradi.
Koronaviruslar RNK musbat zanjirga ega va o’ziga yarasha replikastiya (qon 
ҳujayralar ichiga kirish) xususiyatga egaligi aniqlangan.
Ҳozirgi kunda antigenlik ҳususiyati bo’yicha koronaviruslar 4 guruҳga 
bo’linadi: 
Alphacoronavirus, 
Betacoronavirus, 
Gammacoronavirus, 
Deltacoronavirus. 
Koronaviruslar odamlarda bir qancha respirator kasallarni keltirib chiqaradi – 
engil shakldagi o’tkir respirator virusli infekstiyalar (O’RVI) to og‘ir shakldagi 
o’tkir respirator kasalliklargacha (TORS yoki SARS). 

---

13 
Ҳozirgi davrda odamlar orasida engil shakldagi mavsumiy o’tkir respirator 
kasalliklarni chaqiruvchi 4 xildagi (Hcov-229E, -OC43, -NL63 va HKU1) 
koronaviruslar va og‘ir shakldagi respirator kasalliklarni chaqiradi, o’ta 
patogenligikoronaviruslar – yangi sharq respirator belgili (sindrom) kasallik virusi 
(MERS) va yangi paydo bo’lgan koronavirus infekstiyasi (Covid-19) virusi (SARS-
Cov-2). 
SARS-Cov-2 – RNK saqlovchi virus bo’lib, Coronoviridae oilasiga, 
Betacoronavirus 
turiga 
kiradi. 
Ushbu 
virus 
o’ta patogenligi tufayli, 
mikroorganizmlarning II guruҳ patogenligiga kiradi. Covid-19 qo’zg‘atuvchi virus 
ko’rshapalaklarda uchrashi ҳam isbotlangan. 
Ҳozirgi kunda koronaviruslarning xususiyatlari, antigen tuzilishlari 
o’zgaruvchanligi, immunologik mutanosibligi monoklonal antitelalar ҳosil bo’lishi, 
interleykinlar o’zgarishi, test-sistemalar, davolash uslublarini yaratish borasida 
dunyoning ko’zga ko’ringan virusologlari, immunologlari, laboratoriya ilmiy 
xodimlari tomonidan ilmiy ishlar jadal olib borilmoqda. 
Koronaviruslar tashqi muҳitga chidamli. Kasallangan bemorlardan ajralgan 
viruslar +4
0
S - 30
0
S ҳaroratda bir necha soatdan to 14 kungacha tashqi muҳitda 
saqlanib qoladi. Tashqi ҳarorat +40
0
S – 50
0
S bo’lgan taqdirda ҳam viruslar tashqi 
muҳitda bir necha kun saqlanib qolishi mumkin. Bemor organizmidan yo’talganda, 
aksa urganda ajralgan virus buyumlarda, qo’lda, uy predmetlarida 3 kundan to 7 
kungacha saqlanib turadi. Virus 1.0% xlor va xlor tutuvchi moddalarga chidamsiz, 
70% spirtga ta’sirchan. Koronavirus tarkibida lipidlar qobig‘i bo’lganligi sababli 
ishqor tutuvchi sovun va ishqoriy moddalar ta’sirida tez nobud bo’ladi.