Samarqand davlat chet tillar instituti tarjima nazariyasi va amaliyoti kafedrasi

QUESTIONS TO THE SUBJECT OF THE SENTENCE 
(Gapning egasiga beriladigan savollar) 
1. Egaga beriladigan so’roq gaplar Who va What olmoshlari bilan boshlanadi va ushbu so’zlar 
so’roq gapning egasi bo’lib keladi, ushbu so’roq so’zlardan keyin gapda ega bo’lmaydi. Egaga berilgan 
so’roq gaplarda darak gap so’z tartibi qo’llaniladi, ya’ni yordamchi fe’l egadan oldinga chiqmaydi. Agar 
Who va what olmoshlari birlikni ifodalasa ulardan keyin III shaxs birlikdagi fe’l keladi: He is playing. 
Who is playing? U o’ynayapti. Kim o’ynayapti? He works. Who works? U ishlaydi. Kim ishlaydi? He 
came yesterday. Who came yesterday? U kecha keldi. Kim kecha keldi?
2. To’ldiruvchiga savol berilganda yordamchi fe’l egadan oldinga chiqadi. Who va what so’zlari 
esa yordamchi fe’ldan ham oldin ishlatiladi. Agar who, what so’roq olmoshlaridan keyin yordamchi 
fe’l ishlatilsa to’ldiruvchiga savol berilgan bo’ladi va who, what so’zlari “kimni, kimga, nimani, nimaga” 
deb tarjima qiladi: She telephoned him yesterday. Who did she telephone yesterday? U kech unga 
telefon qildi. Kimga u telefon qildi kecha? Who did you see yesterday? Sen kech kimni ko’rding?
Aslida to’ldiruvchiga savol berilganda whom olmoshi ishlatilishi kerak, lekin hozirgi ingliz tilida 
whom ning o’rning who ishlatilmoqda: Whom did you see? = who did you see? Siz kimni ko’rdingiz?
To’ldiruvchi ergash gapli so’roq gaplar 
1. Odatda umumiy va maxsus so’roq gaplar egadan oldinga yordamchi fe’lni chiqarish bilan 
yasaladi: Is he American? U Amerikalikmi? Where has he gone? U qaerga ketgan. When will Ann 
arrive? Anna qachon yetib keladi?
Lekin: Agar so’roq gaplarning oldidan Do you know …? Could you tell me …? Have you any idea 
when …? Tell us why …? I wonder why …? kabi birikmalar kelsa so’roq gaplar darak gap shakliga 
qaytadi: Do you know where he has gone? Bilasizmi u qaerga ketgan? Have you any idea when Ann 
will arrive? Annaning qachon yetib kelishi haiqda biror fikringiz bormi? What time is it? Soat nech 
bo’ldi. Could you tell me what time it is? Ayta olasizmi soat necha bo’ldi? Why are you laughing? Nima 
uchun kulayapsiz? Tell us why you are laughing? Ayt bizga nima uchun kulayapsiz?