Samarqand davlat universiteti a. B. Pardayev, S. A. Qurbonov

internet tarmog„iga ulandi. 2. Kasb-hunar kolleji o‗tgan yili 220 nafar malakali 
mutaxassislarni qaynoq hayotga kuzatdi. 3. Bakalavr to‗rt yillik oliy ta‘lim 
bosqichini o‗tagan mutaxassis bo‗lsa, magistr bakalavr bosqichidan keyingi ikki 
yillik mutaxassislik kursini o‗tagan shaxsdir. 
 
ESKIRGAN SO„ZLAR 
Tilimizning ma‘lum davrida qo‗llanilib, hozirgi kunda foydalanilmaydigan 
so‗zlarga eskirgan so„zlar deyiladi. Masalan: qozi, mirshab, amin, mingboshi, xon. 
So‗zlarning eskirishi ikki xil yo‗l bilan amalga oshadi. 
1. So‗z o‗zi ifodalagan tushuncha bilan birgalikda eskiradi. Bunday so‗zlarga 
tarixiy so„zlar deyiladi. Masalan: qozi, amin, xon, yuzboshi, qul, qutidor, hojib, 
degrez, yorgʻichoq. 
2. So‗z eskiradi, tushuncha saqlanadi va u boshqa so‗z bilan nomlanadi. Ularga 
arxaik so„zlar deyiladi. Masalan: tilmoch – tarjimon, cherik – askar, joʻgʻrofiya – 
geografiya, handasa – geometriya, paygʻom – xabar, bogʻot – bogʻlar, gisu – soch. 
Tarixiy soʻzlar ifodalagan tushuncha bugungi hayotimizda mavjud 
boʻlmaganligi sababli bunday soʻzlarning hozirgi tilimizda muqobili (ma‘nodoshi) 
boʻlmaydi. Masalan, hozirgi tilimizda amin soʻzining muqobili (ma‘nodoshi) mavjud 
emas. Arxaik soʻzlarning esa hozirgi tilimizda muqobili (ma‘nodoshi) boʻladi: ochun 
– dunyo kabi. 
 
1-misol: (Eskirgan soʻzlar ajratib koʻrsatilgan) 
1. Ulug‗bek usturlob va undan foydalanish haqidagi so‗zlarni tugatgach, zij 
tuzmoq hunaridan so‗zlay boshladi. (O. Yoqubov) 2. Yana bir istagim shuki, 
falakiyot, riyoziyot, handasa, tibbiyot, jug„rofiya, adabiyot ilmidan xabar 
topsagina, alloma deb tan olinsa. (Tohir Malik) 
2-misol: (Eskirgan soʻzlar ajratib koʻrsatilgan) 
1. Mingboshi tomdagi karnaychilarga «bas» ishorasini qildi. (Mirzakalon 
Ismoiliy) 2. Ellikboshi beto‗xtov aminga xabar qilmoqchi bo‗lib chiqib ketdi. 
(Abdulla Qahhor) 3. Biz sizlardek chog‗imizda 7–8 yashar qiz bola ham ko‗chaga