Samarqand davlat universiteti b. Sh. Safarov kadrlar konsaltingi

Kо‘rsatkichlar 
Razryadlar 
Jami 
III 
IV 
V 
VI 
Ishlar hajmi (ming n/soat) 
40 
60 
80 
100 
280 
Ishchilar soni (kishi) 
20 
31 
40 
50 
141 
Tarif koeffitsiyenti 
1,27 
1,44 
1,62 
1,83 
Yechimi:
1) Ishchilarning о‘rtacha tarif koeffitsiyentini aniqlaymiz:




èø÷è
èø÷è
òàðèô
Ñ
Ñ
Ê
Ê
(12.2) 

---

133 
605
,
1
141
50
1,83
40
1,62
31
1,44
20
1,27









Ê
2) Ishchilarning о‘rtacha razryadini aniqlaymiz:
min
min
min
Ê
Ê
Ê
Ê
Ð
Ð
màõ
èø÷è




(12.3.) 
917
,
4
44
,
1
62
,
1
44
,
1
605
,
1
4





Ð
3) Ishlarnnig о‘rtacha tarif koeffitsiyentini aniqlaymiz:
èøëàð
èøëàð
òàðèô
èøëàð
V
V
Ê
Ê



(12.4.) 
606
,
1
280
100
83
,
1
80
62
,
1
60
44
,
1
40
27
,
1









èøëàð
Ê
4) Ishlarning о‘rtacha razryadini aniqlaymiz:
min
min
min
Ê
Ê
Ê
K
P
P
màõ
èøëàð
èøëàð




(12.5.) 
922
,
4
44
,
1
62
,
1
44
,
1
606
,
1
4





èøëàð
P
Hisoblardan kо‘rinadiki, ishlarning о‘rtacha razryadi ishchilarning 
о‘rtacha razryadidan unchalik farq qilmaydi (4,922-4,917=0,005).
Formuladan foydalanamiz: C ishchilar = 0,005 x 141=1 nafar.
Hisob-kitoblar natijasi ishchilar malakasi bajarayotgan ishlariga tо‘liq 
mos kelayotganligini tasdiqladi.
 
 
 
 

---

134 
3. Boshqaruv apparatida band bо‘lganlarning me’yoriy 
kо‘rsatkichlarini aniqlash va tahlil etish 
Rahbarlar va mutaxassislar mehnatidan foydalanish va sifat 
tarkibini tahlil qilish ularning haqiqatdagi soni hisob-kitobdagidan farq 
qilishi, umumiy sondagi oliy va о‘rta maxsus ma’lumotli mutaxassislar 
salmog‘ining, kategoriya yoki YaTS razryadlari bо‘yicha mutaxassislar 
soni salmog‘ining о‘zgarishi sabablarini topish rahbar va mutaxassislar 
malakasini oshirish rejasi bajarilishini baholash imkonini beradi.
Tahlilning maqsadi – mutaxassislar mehnatidan foydalanish 
samaradorligini oshirish, ularning kasb-malaka tuzilmasini takomil-
lashtirish bо‘yicha tadbirlar ishlab chiqishdir.
Jahon tajribalarida rahbar va mutaxassislar sifat tarkibini 
baholashning turli xil usullari mavjud: yillik attestatsiya, ish natijalari, 
qо‘yilgan maqsadlarga erishishi bо‘yicha baholash.
Mutaxassislarning sifat tarkibini analitik baholashni ma’lum davr 
uchun oldindan ular oldilariga qо‘yilgan maqsadlarga tayangan holda 
olib borish mumkin.
Bunday baholash bir necha bosqichni о‘z ichiga oladi: 
– xodimning bir necha majburiyatlarini aniqlash; 
– har bir majburiyatni aniq iqtisodiy kо‘rsatkichlarda aniqlashtirish 
(foyda, ishlab chiqarish xarajatlari, hajm, vaqt, sifat, mehnat 
unumdorligi va h.k.); 
– о‘lchov birliklarini (foiz, kun, sо‘m.) va faoliyat natijalarini aks 
ettiruvchi (vaqtni qisqartirish, brakni kamaytirish, о‘tgan davrga nisbatan 
foizlarda foydani oshirish va h.k.) kо‘rsatkichlar tizimini belgilash; 
– har bir kо‘rsatkich bо‘yicha minimal va maksimal «bajarish 
standartlarini» о‘rnatish;
– qabul qilingan standartlar bо‘yicha maksimal va minimal 
bajarish natijalarining о‘zaro nisbatini (maksimaldan yuqori, uning 
darajasida, minimum darajasida va minimumdan kam) va baholovchi 
ballarni chiqarish; 
– barcha kо‘rsatkichlar bо‘yicha о‘rtacha bahoni hisoblash. 
Rahbar 
va 
mutaxassislar 
mehnatini 
tahlil 
qilish 
uchun 
kо‘rsatkichlarni tanlashda quyidagi mehnat natijalari: 
– korxonaning butun faoliyati natijalariga tо‘g‘ridan-tо‘g‘ri va hal 
qiluvchi ta’sir qilishi; 
– xodim ish vaqtining sezilarli qismini egallashi; 

---

135 
– ular nisbatan kam ishlab chiqarish maqsadlariga erishishga olib 
kelishini hisobga olish kerak.
12.3-jadvalda taxminiy miqdoriy kо‘rsatkichlar rо‘yxati – rahbar 
va mutaxassislarning ba’zi lavozimlari bо‘yicha mehnat natijalarini 
baholash mezonlari keltirilgan.