Samarqand davlat universiteti g. S. Pardayeva tarbiyaviy ishlar metodikasi

Reja tuzish texnologiyasi
Sinf rahbari ish rejasini tuzishga tayyorgarligi sinf jamoasi va individual o’quvchilarning xususiyatlarini tuzish bilan yakunlanadi. Bu kelgusi davr uchun sinf hayoti va o’quvchilar bilan ishlash dasturini ishlab chiqish texnologik zanjirini joylashtirishning dastlabki bosqichidir.
Keyingi bosqichda sinf rahbari odatda yangi o’quv yilini boshlanishiga tayyor bo’lgan umumiy o’quv rejasi bilan tanishishni o’z ichiga oladi. Undan barcha maktab tadbirlarini, shuningdek, parallelliklar va sinf ishtirok etishi kerak bo’lgan sinf guruhlari uchun ijtimoiy foydali ishlarni tanlash zarur. Muayyan sanalar bilan bog’liq tadbirlar jamoa hayoti rejasining asosini tashkil etadi. Bu yerda sinf rahbari faoliyati va sinf jamoasining rejalarini tuzishda o’xshashliklarga yo’l qo’yilmasligini ta’kidlash kerak.
Ushbu ikki bosqichdan so’ng tajribali pedagoglar sinf bilan o’quv yili davomida olib boriladigan tarbiyaviy ishlarning aniq vazifalarini belgilash, ijtimoiy foydali tadbirlar tizimini tanlashga kirishadi. Ilk bor sinf rahbarlari etib tayinlangan pedagoglar oldingi bosqichlarda olingan ma’lumotlarni sinf o’quvchilarining yoshiga oid umumiy ma’lumotlar bilan solishtirishlari lozimdir.
Asosiy tarbiya vazifalarini belgilashda pedagogik jarayonni tashkil etishga yaxlit yondashuvdan boshlashimiz zarur. Rejaning asosini tarbiya sohasidagi turli xil tadbirlar emas, balki haqiqiy ishlar va faoliyatning turli tomonlarini shakllantiruvchi turli tadbirlar tashkil etishi kerak. Tarbiyaning vazifalari, shuningdek aniq belgilangan vaqt ichida, ijtimoiy, yosh va individual rivojlanish holati aniqlanish kerak. Ijtimoiy vaziyat jamoaviy ishlarning g’oyalarini (jamoani nima qilish kerakligini), yosh - faoliyat shakllarini tanlashni belgilaydi va individual rivojlanish holati bolalar bilan ishlashning mazmunli jihatlarini o’ziga xoslik bilan ta’minlaydi. Shu bilan birga, sinf rahbari e’tiborining uchta asosiy obyektga qaratadi: jamoa, faoliyat va individuallik [19].
Har bir o’quvchining shaxsining har tomonlama rivojlantirishni ta’minlash uchun, sinf rahbari rejaga, so’ngra haqiqiy pedagogik jarayonga bilim, mehnat, badiiy-estetik, jismoniy tarbiya va sog’lomlashtirish va boshqa faoliyatlarni kiritishi lozim. Shu bilan birga, ushbu faoliyatlar ichida ularning o’ziga xos turlarining yetarlicha xilma-xilligiga erishish muhimdir.
Reja bir butun sifatida shakllangan bo’lsa, uning «qayta ko’rib chiqish» davri keladi. Sinf rahbari uning alohida bo’limlarini sinf, ota-onalar va o’quvchilar bilan ishlaydigan hamkasblar, o’qituvchilar bilan muhokama qiladi, shuningdek, sinfning ish rejalari, bolalar jamoat tashkilotlari bilan birgalikda tartibga soladi. Sinf rahbarining rejasi jamoa hayot rejasidan ko’ra boyroqdir, chunki u umumiy va individual o’quvchilarga tegishli tarbiyaviy tadbirlarini, ularning o’qishlarini, ota-onalari bilan ishlash yo’nalishini o’z ichiga oladi. U majoziy ma’noda, sinfning ish rejasi, uning faollari, o’quvchilarning o’z-o’zini boshqarish organlari va individual o’quvchilar uchun mo’ljallangan muhitni tashkil qiladi. Birgalikda, bir-birini to’ldiruvchi ushbu rejalar maktab o’quvchilarining qimmatli ishbilarmonlik va axloqiy fazilatlarini shakllantirishga qaratilgan ushbu o’quv va ijtimoiy foydali ishlarning zarur mazmunini nazarda tutadi.
O’quv ishlari rejasini tuzishning texnologik zanjirida yakuniy bosqich - bu sinf yig’ilishida muhokama qilish, muayyan tadbirlarni tashkil etish uchun mas’ul shaxslarni belgilash, faollar va individual o’quvchilarga topshiriqlarni taqsimlash.