Samarqand davlat universiteti I. U. Urazbaev n. J. Xodjaeva j. Qudratov

3.17. 
Mikroorganizmlardan sanoatda foydalanish. 
So‗nggi yillarda mikrobiologiya sanoati 
keng rivojlanayapti. 
Mikroorganizmlar yordamida 
ko‗pgina biologik faol 
mahsulotlar 
olinmoqda - antibiotiklar, aminokislotalar, fermentlar, vitaminlar, organik 
kislota (limon, sirka, glisyerin) lar, polisaxaridlar, oqsil, karotinoidlar va 
boshqalar. Bu moddalarning miqdori bir yilda gramm, kilogramm deb 
emas, balki minglab tonnalab olinadi. Bu vazifani zamonaviy zavodlar, 
biologik sintez uchun barcha sharoitlarga, yuqori madaniyatli ishlab 
chiqarishga ega katta sanoat korxonalari bajarmoqda. 
Hozirgi davrda juda ko‗plab kuzatuvchilar diqqatini yangi molekulyar 
biologiyaning yo‗nalishi-gen injinyeriya o‗ziga tortmoqda. Bu soha 
genlarning bir hujayradan boshqa hujayraga ko‗chirish bilan shug‗ullanadi. 
Mikroblar biotexnologiyasi neft va boshqa sanoatlarda ishlatiladi. Lekin 
mikroblar temirni emirib nafaqat foyda, balki zarar ham keltiradi. 
Mikroblar yangi rudalar hosil qilish xususiyatiga ham egalar. Olimlar 
fikriga ko‗ra, barcha temir rudalari bo‗lgan joylar, bakteriyalar yashagan 
joydadir. Hozir 

---

108 
topilayotgan rudalarda ilgarigi temir bakteriyalari qoldiqlari borligi 
aniqlangan. XX asrning ikkinchi yarmida rus injener olimi N.I.Putilov 
cho‗yan eritib olish uchun ruda konlaridan foydalangan, rudani esa 
Grilandiyaning ko‗pgina ko‗llari ostidan olishgan. Suv havzalarida odatda 
biogen (bakteriya)lar bo‗lib, ular rudani olgandan keyin 
2-3 yilda o‗sha ko‗llarda ruda miqdorini yana tiklaydi. 
Balchiq rudasidan cho‗yan olish chor Rossiyasi davrdayoq juda 
yaxshi yo‗lga qo‗yilgan edi. Undan bron va to‗plar yasalar edi. 
Temir bakteriyalari va oltingurgut bakteriyalari hayoti va faoliyati 
o‗xshash. Samara viloyatida Shernoya ko‗li bo‗lib u yerdan Buyuk Petr 
davrida porox ishlab chiqarish uchun oltingurgut olishar edi. Bu ko‗lda 
o‗sha davrlarda oltingurgut bakteriyalari borligi to‗fayli har sutkada 120 kg 
oltingurgut qatlami vujudga kelardi.Bunday ko‗llar yer yuzining boshqa 
joylarida ham mavjud.