Samarqand davlat universiteti I. U. Urazbaev n. J. Xodjaeva j. Qudratov

"Silikat" bakteriyali preparati. V.T.Aleksandrov alyumosilikatdan 
kaliyni ajratib olish uchun, spora hosil qiluvchi "silikat" bakteriya (Vas. 
mucilaginosus siliceus) ishlatishni tavsiya qildi. Urug‗ga "Silikat" 
bakteriyalar bilan ekishdan ilgari ishlov beriladi. Hosildorlik doimo stabil 
oshmagani sababli, bu o‗g‗it keng qullanilmadi. 
3.15. 
Yem-xashak 
va 
silos 
tayyorlashda 
sodir 
bo‘ladigan jarayonlar. 
Chorva mollari uchun qishga emish jamg‗arishda o‗rib olingan o‗tlar 
birinchi navbatda quritiladi. O‗tni quritish har xil usullar bilan bajariladi. 
Xashakni quruq havoda tez qurutilganda ham oziqa moddalarni bir qismi 
yo‗qotiladi, chunki o‗simlikda nafas olish jarayoni va bir qancha 
fermentativ reaksiyalar davom etadi. Quritish qancha uzoq davom esa, 
xashakning sifati ham ko‗proq pasayadi. Buni sababi, nam o‗simlik 
massasida mikroorganizm tez rivojlanadi. Shuning uchun nam o‗simlik 
massasini shamollatish va issiq havo bilan quritish usullari qo‗llaniladi. 

---

103 
Oziqani quritish davomida mikroorganizmlarni hayotiy faoliyati 
pasayib boradi. Lekin quritilgan oziqada hamma vaqt ham epifit mikroblar 
bo‗lib, ular anabiotik holda bo‗ladi. 
Nam 
holda 
saqlanilayotgan 
o‗simlik massasi (xashak)da 
mikroorganizmlar kuchli rivojlanishi natijasida harorat ko‗tariladi. Bu 
hodisani termogenez xodisasi deyiladi, bu jarayon mikroorganizmlar 
faoliyati natijasida ro‗y beradi. 
Mikroorganizmlar o‗zlarining faoliyati natijasida hosil bo‗lgan 
energiyani 5-10 
% dan oziqa moddalarini o‗zlashtirishda foydalanadi, qolgan energiya esa 
issiqlik energiyasi sifatida tashqi muhitga ajratiladi. 
O‗simlik massasini o‗z–o‗zidan qizishi tufayli mikroblarni 
almashinuvi jarayoni bo‗lib o‗tadi. Birinchi navbatda qizishni (massani) 
boshlanish davrida mezofil mikroorganizmlar ko‗payib rivojlanadi. 
Haroratni oshib borishi bilan termofil mikroorganizmlar o‗rin eg‗allaydi va 
ko‗payadi. 
O‗simlik massasini kuchli qizishi natijasida ular qorayib kuyishi, 
yonuvchi gazlar, Ya‘ni metan va vodorodning hosil bo‗lishi, bu esa 
massani yonib ketishiga olib kelishi mumkin. 
Termogenez katta zarar keltiradi, xashakni buzadi, Ya‘ni oziqni 
yaroqsiz holatga olib keladi. 
Shunday qilib, yaxshi quritilgan xashaklarda mikroorganizmlar 
anabiotik holda bo‗ladi. Agar oziqa (xashak) namlansa mikroblar tez 
rivojlanib oziqani buzilishiga olib keladi.