Samarqand davlat universiteti kimyo fakulteti analitik kimyo kafedrasi
Download 0.79 Mb. Pdf ko'rish
|
Kurs ishi (namuna)
- Bu sahifa navigatsiya:
- Voltamper (polyarizatsiya) egri chiziqlari
|
Elektr kimyoviy muvozanat. Elektr kimyoviy reaksiyalar qaytar va qaytmas
reaksiyalarga bo‘linadi. Nernst tenglamasi tatbiq etiladigan jarayonlarda almashinish tokining zichligi yuqori bo‘lsa, bunday reaksiyalar qaytar elektr 19 kimyoviy reaksiyalar, deb qaralishi mumkin. Elektrodlar sirtida elektr kimyoviy reaksiya sodir bo‘lganligi uchun elektrod potensiali eritmadagi umumiy konsentratsiyaga to‘g‘ri kelmaydi. Bu hol esa konsentratsion polyarizatsiyaning qaytmaslik mezoni sifatida qarash mumkin emasligini ko‘rsatadi. Voltamper (polyarizatsiya) egri chiziqlari elektr kimyoviy analiz usullarida muhim ahamiyatga ega. Ular elektr kimyoviy reaksiyalarning qaytar yoki qaytmasligi, tezligi va sodir bo‘lish sharoitlari, moddalarning sifat va miqdor tarkibi, reaksiyalarning muvozanat holati va shu kabilarni o‘rganish maqsadida keng qo‘llaniladi. Eritmada oksidlovchi yoki qaytaruvchi bor, deb hisoblab, unga faqat bitta inert metall (masalan, platina) elektrodi tushirilsa, eritmada qaytaruvchi mavjud bo‘lganda, anodda (musbat zaryadlangan elektrod) Red-ne Ox reaksiya sodir bo‘ladi. Agar anodning potensiali (E A ) uzluksiz oshirilsa, potensial ma’lum qiymatga yetgandan so‘ng tok kuchining keskin ortishi kuzatiladi. Agar shu o‘zgarishning chizmasi tuzilsa, voltamper (yoki polyarizatsiya: I=f(E), tok kuchi potensial) egri chizig‘i hosil bo‘ladi (1.4-chizma). Bu egri chiziqda E A potensialdan boshlab, tok kuchi sezilarli darajada o‘zgara boshlaydi va muayyan qiymatdan keyin keskin ortadi. Katod (manfiy zaryadlangan elektrod) reaksiyasi uchun tok kuchi qarama-qarshi tomonga qarab o‘zgaradi (1.5-chizma). Tok kuchining qiymati vaqt birligida qaytaruvchidan elektrodga va elektroddan oksidlovchiga o‘tadigan elektronlar soniga mutanosib bo‘ladi. Bu mutanosiblik sodir bo‘layotgan reaksiyaning tezligini belgilaydi. Berilgan kuchlanishda tok kuchi qiymati qanchalik katta bo‘lsa, reaksiyaning tezligi ham shuncha katta bo‘ladi. Aslini olganda, eritmaga bir elektrod tushirilganda elektroliz sodir bo‘lmaydi. Elektroliz sodir bo‘lishi uchun eritmaga kamida ikkita elektrod (anod va katod) tushirilgan bo‘lishi kerak. Agar eritmaga ikkita indifferent (befarq) metall elektrodi (anod va katod) tushirilgan bo‘lsa va eritmada oksidlanish qaytarilish jufti mavjud bo‘lsa, anod va katod sohalarini bog‘laydigan egri – oksidlanish-qaytarilish egri chizig‘i (1.6-chizma) hosil bo‘ladi. 1.12-chizmadan ko‘rinishicha, muayyan potensialda yoki faqat oksidlanish, yoki faqat qaytarilish reaksiyasi sodir bo‘ladi. Chizmadagi E K E A sohaga mos |
