Samarqand davlat universititi Geografiya va Ekologiya Fakulteti Geografiya yo'nalishi 201-guruh talabasi Rajabboyev Farruxning Landshaftshunoslik fanidan tayyorlagan mustaqil ishi

V.A.Nikolayevning fikricha landshaftni faqat regional birlik (A.G.Isachenko, 1961) yoki faqat tipologik birlik (N.A.Gvozdetskiy, 1961) sifatida qabul qilish birday bir tomonlamalikka olib keladi. Agar biz landshaftni tipologik birlik deb qabul qilar ekanmiz, uning asosida har bir muayyan o‘ziga xos landshaftning tahlili yotishini esdan chiqarmasligimiz kerak. Har bir muayyan landshaft - o‘ziga xos geografik individdir

Landshaftlar tasnifida ham boshqa ko‘pgina tabiiy fanlar tasnifidagidek sinf, tur, turkum, xil kabi tushunchalar ishlatiladi. Bunday tshunchalarni birma-bir izohlab berishdan oldin bir-ikki taniqli geograf olimlar ishlab chiqqan tasnif ko‘rinishlarini misol tariqasida keltirib o‘tmoqchimiz. Dastlabki ana shunday ishlardan biri N.A.Gvozdetskiy (1961) ga tegishlidir. U tavsiya etgan landshaftlar tasnifi: sinf – tur – kichik tur – guruh – xil ko‘rinishda bo‘lib, anchagina ixcham tarxlardan biridir. A.G. Isachenko (1961) tavsiya etgan landshaftlar tasnifi: tur – kichik tur – sinf – kichik sinf – xil – kichik xil – variant ko‘rinishiga ega.

Bu ikki tasnif bir-biridan ozmi-ko‘pmi farq qiladi. Jumladan, eng katta birlik sifatida N.A.Gvozdeskiy sinfni qabul qilar ekan, u eng avval tog‘lar va tekisliklar landshaftlarini ikki sinfga bo‘lib tashlashni tavsiya etsa, A.G.Isachenko esa dastavval landshaft turlarini aniqlab olishni, so‘ngra sinflarga bo‘lishni ma’qul ko‘radi. Landshaft turlarini aniqlab olishda eng asosiy mezon sifatida landshaftlarning gidrotermik rejimi, ya’ni namlik va issiqlik taqsimlanishidagi dunyo miqyosidagi farqlarni olishni tavsiya etadi.

A.G.Isachenko fikricha landshaftlarning bir-biriga o‘xshashligi yoki bir-biridan farqi juda ko‘p sabablar bilan belgilanadi va ularning ichidan eng asosiysini aniqlab ola bilish tasnif tarxidagi eng katta birlikni tanlashga asos bo‘ladi.

Hozirgi vaqtda eng mukammal ishlangan landshaftlar tasnifining muallifi V.A.Nikolayev (1973, 1979) ekanligi ko‘pchilik geograflar tomonidan e’tirof etilmoqda. U tavsiya etgan ko‘p pog‘onali tasnif tarxi; bo‘lim – qism – kichik qism –sinf – kichik sinf – guruh – tur – kichik tur – toifa – kichik toifa – xil – variant ko‘rinishida bo‘lib, yer yuzasidagi barcha landshaftlarni ma’lum bir tartib bilan o‘rganishga yaxshi ilmiy asos bo‘la oladi.