Samarqand iqtisodiyot va servis instituti axborot texnologiyalari

Axborot-mantikiy tizimlar boshka tizimlardan farqli ularok ilgari bevosita shaklda tizimga kiritilmagan, balki tizimdagi mavjud axborot massivlarini mantikiy tahlil qilish, umumlashtirish, ma’lumotlarni qayta ishlash asosida ishlab chikiladigan axborotni bera oladi. Bunday tizimlar muayyan darajada mutaxassis-tadkikotchi mexnatining urnini bosib, ilmiy-tadkikot masalalarini xal qilishi mumkin. Ularni ba’zan intellektual tizimlar deb ataydilar, chunki ularni ishlab chikishda sun’iy intellekt nazariyasi koidalaridan foydalaniladi.
Yukorida kurib chikilgan barcha tizimlarda foydalanuvchilarning, shu jumladan, hisoblash texnikasi soxasida mutaxassis bulmagan foydalanuvchilarning tizim bilan uzaro muomala qilish vositalarini rivojlantirib borish zarur. Bu vositalar yordamida foydalanuvchi uz surovlarini shakllantiradi, ularni tizimga kiritadi, tizim unga berayotgan axborotni kabul kilib oladi.
Turli tizimlarda bu vazifa turlicha xal qilinadi. Ba’zi tizimlarda amalga oshirilishi mumkin bo’lgan surovlarning kat’iy belgilangan ruyxati mavjud buladi. Foydalanuvchi uning talablariga imkon kadar tula javob bera olishi mumkin bo’lgan surovni tanlaydi va uni tizimga ko’rsatadi. Bunday tizimlar namunali (standart) surovli tizimlar deb ataladi.


Таянч сўз ва иборалар

Axborot rеsurlari; Axborot miqdori; Iqtisodiy axborot; Intеraktiv xizmatlar; Elektron tijorat; Tranzaksiyalarni kayta ishlash tizimi; Intellektual tizimlar;


2

Nazorat savollari

1. 
   Biznes axborot tizimlarining kanday turlarini bilasiz?
   
2. 
   Axborot tizimlarida asosiy tushunchalar
   
3. 
   Elektron tijorat nima?
   
4. 
   Elektron tijoratning kanday turlari mavjud?
   
5. 
   Axborot tizimlarining rivojlanish boskichlari.
   
6. 
   Tranzaksiya nima?
   
7. 
   Tranzaksiyalarni qayta ishlash tizimlariga ta’tif bering?
   
8. 
   Tizimlarda, Boshqaruv deganda nimani tushunasiz?
   
9. 
   Axborot mantikiy tizimlar deb kanday tizimlarga aytiladi?
   

Test
1.Tranzaksiyalarni qayta ishlash tizimi nima?

1. 
   Boshqaruv tizimlari integratsiyalashgan, ma’lumotlar bazasi tamoyili buyicha kurilgan bulishi
   
2. 
   biznes tranzaksiyalarini saklab kolish va qayta ishlash uchun foydalaniladigan odamlar, jarayonlar, dasturlar, ma’lumot bazalari va uskunalar bilan tashkil etilgan tuplamdir.
   
3. 
   axborot texnologiyalari yordamida amalga oshiriladigan tovarlarni sotish, ishlarni bajarish va xizmat ko’rsatish buyicha tadbirkorlik faoliyati.
   
4. 
   Tizimlar ayrim soxalarga xizmat ko’rsatadi va mustakil hisoblanadi, ya’ni uzining axborot fondi, algoritmi va dasturiy ta’minotiga ega buladi
   

2.Elektron tijorat nima?

1. 
   Elektron tijorat deganda tasavvurlar, prinsiplar, fe’l-atvor turlarining majmuasi tushuniladi.
   
2. 
   Elektron tijorat bu Boshqaruv tizimlari integratsiyalashgan, ma’lumotlar bazasi tamoyili buyicha kurilgan bulishi
   
3. 
   Elektron tijorat bu bevosita shaklda tizimga kiritilmagan, balki tizimdagi mavjud axborot massivlarini mantikiy tahlil qilish, umumlashtirish, ma’lumotlarni qayta ishlash asosida ishlab chikiladigan axborotni berishdir.
   
4. 
   Elektron tijorat - axborot texnologiyalari yordamida amalga oshiriladigan tovarlarni sotish, ishlarni bajarish va xizmat ko’rsatish buyicha tadbirkorlik faoliyati.
   

3.Axborot-mantikiy tizimlar nima. ?

1. 
   Axborot-mantikiy tizimlar tizimlarida saklanayotgan axborotdan turli hisoblash operatsiyalari bilan boFlik vazifalarni xal qilish uchun foydalaniladi. Bunday vazifalarga statistik hisobot va tahlil, ob -xavo va konlarni prognozlash, tashhislash (kasalliklarga tashhis kuyish, uskuna va priborlarning nosozliklari sabablarini aniqlash) kabilar kiradi.
   
2. 
   Axborot-mantikiy tizimlar axborotga dastlabki ishlov berish buyicha bir kator operatsiyalarni bajaradi. Bu kichik tizim doirasida ob’ektlar tuFrisida ob’ekt uchun tabiiy bo’lgan shaklda, ya’ni tabiiy tilning suzlari va simvollari, umumkabul kilingan sanok tizimi rakamlarida takdim etilgan dastlabki axborotni tuplash amalga oshiriladi.
   
3. 
   Axborot-mantikiy tizimlar boshka tizimlardan farqli ularok ilgari bevosita shaklda tizimga kiritilmagan, balki tizimdagi mavjud axborot massivlarini mantikiy tahlil qilish, umumlashtirish, ma’lumotlarni qayta ishlash asosida ishlab chikiladigan axborotni bera oladi. Bunday tizimlar muayyan darajada mutaxassis--tadkikotchi mexnatining urnini
   

bosib, ilmiy-tadkikot masalalarini xal qilishi mumkin. Ularni ba’zan intellektual tizimlar deb ataydilar, chunki ularni ishlab chikishda sun’iy intellekt nazariyasi koidalaridan foydalaniladi

4.Tranzaksiya nima?

1. 
   mijoz amalga oshirgan tulov
   
2. 
   ishchiga tulangan ish haqi.
   
3. 
   jarayonlar, dasturlar, ma’lumot bazalari
   

5.Biznes axborot tizimlari turlari

1. 
   elektron tijorat tizimlari,
   
2. 
   tranzaksiyalarni qayta ishlash (processing),
   
3. 
   Boshqaruv axborot tizimlari
   
4. 
   karorlarni kabul qilishni kullab-kuvvatlash tizimlari