Samarqand veterenariya meditsina instituti «Ichki yuqumsiz kasalliklar va akusherlik kafedrasi» kafedrasi

6-LABORATORIYA MASHG’ULOTINING
PASPORTI


MAVZU: TITRLANGAN ERITMALARNI RADIOKIMIYOVIY ANALIZI


Darsning maqsadi: Talabalarga titrlangan eritmalarni radiokimiyoviy analizini o’rganish.


Kerakli jixozlar:
Radiobiologiya hodimlariga chegaralangan nurlanish dozasi, Stend: Nurlanishdan himoyalanish vositalari. Rentgen kabinetidagi: himoya ekranlari, shaxsiy muxofaza jixozlari. Qo’rg’oshin toshbloklar. reaktivlar va asbob-uskunalar: Azot saqlovchi ittriy eritmasi, azot kislotasi, distillangan suv, o’lchov kolbalar (rezina probkali). mufel pechi.


Adabiyotlar:

4. 
   Belov A.D., Kirshin V.A. Veterinarnaya radiobiologiya. Uchebnik. M.: Agropromizdat, 1987.
   
5. 
   Belov A.D., Kosenko A.S., Pak V.V. i dr., Praktikum po veterinarnoy radiobiologii. Uchebnik. M.: Agropromizdat, 1988.
   
6. 
   Radiobioloy for the Radioloist Eric J., Hall, D. Phil., New York, 2011.
   

Tuzuvchilar:
Katta o’qituvchi, v.f.n. Ibragimov B.X.
Assistent, v.f.n. Nurmuxamedov B.M.
Assistent Abdumajitov V.B.


6 Mavzu: Titrlangan eritmalarni radiokimiyoviy analizi.
Reja:

1. 
   Tabiatda radioaktiv moddalarning tarqalishi manbalari.
   
2. 
   Radiologiya laboratoriyasida analiz va titrlashni o’tkazish.
   

Titrlangan eritmalar radiokimiyoviy analizga tayyorlash ushbu mashg’ulotda toshuvchilarni titrlangan eritmalarini tayyorlash uslublarini va titrni aniqlashni o’zlashtirilishi kerak. Titr deb ma’lum bir moddani eritmani xajmli birlikda (mg/gml) sonli ko’rsatkichi. Titrlangan eritmalarni kimiyoviy tozza elementlardan yoki ularnig qo’shimchalaridan tayyorlanadi. Ularni aniq o’lchangan o’lchamaga qo’yib, dastlab moddani mollekulyar massasi inobatga olinib (yoki atom masmsasi) o’lchov kolbaga joylashtiradilar, distillangan suvda eritib xajmini ko’rsatkichgacha to’ldiradilar. Eritmani aniqlangan titri tajriba yo’li bilan aniqlanadi, qo’shimcha yoki elementni eritmasidan chukmasini quritilgan stabil chukma massasini o’lchaydilar.

Izotopli va izomorfli titrlangan va uzida saqlovchi toshuvchilarni qo’llaydilar, izotop namunalaridan azotachchik yoki tuzli kislotali eritmalarni tanlangan uslublari qarab strontsiy, seziy, ittriy,sirey va boshqalar. Yodni titrlangan eritmalarni tayyorlash uchun kaliy yoditi va natriy qo’llaniladi.
Titrlangan eritmalarni o’lchov kolbalarda zich yopiladigan yoki rezina probkalilarda saqlashni ta’vsiya etadilar. Uzoq muddat saqlash ta’vsiya etilmaydi, chunki eritmani birlashishi va o’t o’tishi bilan uning titri o’zgaradi.
Tashuvchini titrlangan eritmasini tayyorlash uchun, stabil izotopni tuz miqdorini aniqlash prinsipi:
Misol 1. Stabil azot achchik ittriyni Y (N03 )3*6N20 bir ml eritmasida
40mg temirittriyni saqlovchi, toshuvchi 100ml eritmasini tayyorlash uchun.
Y (N03 )3*6N20 mollekulyar massasi 383gramga teng. Itriyni atom
massasi 88,92g (89g.) teng. Azotachchik ittriy tuz kerakli miqdoridagi 1 ml
eritmasida 409mg ittriy 1ml proportsiyalarni aniqlanadilar.
89g-383g
40mg-Xg
40*383*103
Xq ql72 mg azotachchiq ittriyni 1 ml eritmasida.
89*103
Qo’shimcha. 103 -grammlarini milligramlarga o’tkazilishi. 100ml-ga talab etiladi 172*100ql7200 mgql7.2 azotachchik ittriy.
O’lchama 17,2g azotachchiq ittriyni 100ml-li o’lchov kolbaga joylashtiradilar, 2n azot kislotali eritmada eritadilar va distillangan suv qo’shib belgisigacha to’ldirib, kolbani probka bilan yopib aralashtiradilar. Tayyorlangan eritma titrni eksperimental yo’li bilan aniqlaniladilar. Titr tekshirilish keyingi mashqda ko’rsatilgan.

“Tasdiqlayman” Ichki yuqumsiz kasalliklar va akusherlik kafedrasi mudiri _____________ B.M. Eshburiyev