Samarqand veterenariya meditsina instituti «Ichki yuqumsiz kasalliklar va akusherlik kafedrasi» kafedrasi

IONLOVChI NURLANIShLARNI TOPISh VA O’LChASh ASBOBLARI VA VOSITALARI.
Ionlovchi nurlanishlarni qayd qilish uchun ishlatiladigan tizim ikki qismdan tashkil topadi:
detektor (bu yerda nurlanish tizim bilan o’zaro to’qnashadi);
o’lchov apparaturasi ( detektordan chiqadigan signalni qabul qiladi va o’lchash operasiyalarini bajaradi).
Ishlash rejimiga qarab ionlovchi nurlanishlarni qayd qiluvchi tizimlar quyidagicha bo’linadi:
Impulsli tizimlar (detektordan chiqish joyida alohida, vaqtga moslangan signallar joylashadi, bu signallarning har biri detektorning sezuvchi qismi bo’ylab bitta zarrachaning o’tishini bildiradi . masalan: Geyger-Myuller o’lchagichi+impulslarni o’lchovchi elektron registrator;
Integrasiyalovchi tizimlar yoki kattalikning o’rtacha ko’rsatkichini aniqlovchi tizimlar.
IONLOVChI NURLANIShLAR DETEKTORLARI.
Ma’lumki, radiaktiv nurlanishlar sezgi organlari tomonidan qabul qilinmaydi. Bunday nurlanishlar faqatgina detektorlar yordamida payqaladi.
B ularning ishi nurlanishlarning modda bilan o’zaro ta’siridan paydo bo’ladigan fizik hamda kimyoviy effektga asoslanadi (ionlovchi kameralar, proporsional o’lchagichlar va Geyger-Myuller o’lchagichi).
Kalorimetrik va kimyoviy detektorlar (juda katta nurlanishlarni) yuz ming million rentgent nurlanishlarni o’lchaydi (16-rasm)
Ris. 16
Sxema rabotы ionizasionnogo detektora izlucheniya:
1 - kamera, zapolnennaya vozduxom ili gazom; 2 - anod; 3 - katod; 4 - izolyator; 5 - pribor dlya izmereniya ionizasionnogo toka; v - istochnik pitaniya.
Detektor kamerasiga kirgan zaryadlangan zarrachalar (alfa- yoki beta-), gaz muhitini dastlabki ionlashdan o’tkazadi, gamma-kvantlar avvaliga detektor devorida tez haraktlanuvchi elektronlarni (fotoelektronы, kompton-elektronы i elektronno-pozitronnыye parы) hosil qiladi va ular kameradagi gazli muhitni ionlaydi.