Samarqand veterenariya meditsina instituti «Ichki yuqumsiz kasalliklar va akusherlik kafedrasi» kafedrasi

Oziq ovqatlar tarkibida radioaktiv moddalarni ruxsat berilgan darajasi

1 2	Oziq ovqatlar	Ruxsat berilgan darajasi Ku/Kg, Ku/L
3	Ichimlik suvi	5,0x10^-10	Ku/Kg, Ku/L
4	Sut	1,0x10^-8
5	Quyultirilgan sut	3,0x10^-8
6	Quruq sut	5,0x10^-8
7	Tvorog	1,0x10^-8
8	Pishloq	1,0x10^-8
9	Sariq yog’	5,0x10^-8
10	O’simlik yog’i	5,0x10^-8
11	Margarin	5,0x10^-8
12	Smetana	1,0x10^-8
13	Gusht va gusht mahsulotlari	2,0x10^-8
14	Parranda	2,0x10^-8
15	Tuxum	2,0x10^-8	Ku/dona
16	Baliq	2,0x10^-8
17	Sabzovotlar	1,6x10^-8
18	Kukatlar	1,6x10^-8
19	Kartoshka	1,6x10^-8
20	Mevalar	1,6x10^-8
21	Quritilgan mevalar	8,0x10^-8
22	Soklar		Ku/kg; Ku/litir
23	Don va don maxsulotlari	1,0x10^-8
24	Non va non mahsulotlari	1,0x10^-8
25	Shakar	1,0x10^-8
26	Qo’ziqorin	2,0x10^-7
27	Dorivor o’simliklar	2,0x10^-7

“Tasdiqlayman” Ichki yuqumsiz kasalliklar va akusherlik kafedrasi mudiri _____________ B.M. Eshburiyev

3-LABORATORIYA MASHG’ULOTINING
PASPORTI


MAVZU: NURLANISHGA GUMONLI HAYVONLARNI DAVOLASH.


Darsning maqsadi: Nurlanishga gumonli hayvonlarni davolash o’rganish.


Kerakli jixozlar:
Radiobiologiya hodimlariga chegaralangan nurlanish dozasi, Stend: Nurlanishdan himoyalanish vositalari. Rentgen kabinetidagi: himoya ekranlari, shaxsiy muxofaza jixozlari. Qo’rg’oshin toshbloklar. reaktivlar va asbob-uskunalar: Azot saqlovchi ittriy eritmasi, azot kislotasi, distillangan suv, o’lchov kolbalar (rezina probkali). mufel pechi.


Adabiyotlar:

1. 
   Belov A.D., Kirshin V.A. Veterinarnaya radiobiologiya. Uchebnik. M.: Agropromizdat, 1987.
   
2. 
   Belov A.D., Kosenko A.S., Pak V.V. i dr., Praktikum po veterinarnoy radiobiologii. Uchebnik. M.: Agropromizdat, 1988.
   
3. 
   Radiobioloy for the Radioloist Eric J., Hall, D. Phil., New York, 2011.
   

Tuzuvchilar:
Katta o’qituvchi, v.f.n. Ibragimov B.X.
Assistent, v.f.n. Nurmuxamedov B.M.
Assistent Abdumajitov V.B.
3-Mavzu Nurlanishga gumonli hayvonlarni davolash.
Reja:

1. 
   Nurlanishning birinchi darajalarini davolash usullari.
   
2. 
   Nurlangan hayvonlarning o’lish muddatini aniqlash.
   
3. 
   Davolash uchun ishlatiladigan surgi vositalari.
   
4. 
   Davolash uchun ishlatiladigan dorilarning ta’sir mexanizmi.
   
5. 
   Reseptlar yozish.
   

Kerakli jihozlar: Halat, chepchik, dorivor vositalar namunalari, tarqatma materiallar, SRP-68-01, fonendoskop, termometr, ruminograf, zond hamda katta va mayda hayvonlar uchun tarqatma materiallar.
Mashg’ulotni borishi: Davolash: Nurlanish kasalligini effektli davolash usullari shu vaqtgacha ishlab chiqarilmagan.
Davolash simptomatik usulda o’tkaziladi. Davolashdan oldin hayvonning nurlangan darajasi aniqlanadi, 3 va 4 darajali va undan yuqori nurlanishlarda davolanmaydi. Uch kun mobaynida majburiy suyiladi.
1-2 darajali nurlanishlarda qo’ydagi tartib bo’yicha davolanadi:
1. Ichki nurlanish natijasida kasallik rivojlanishi hisobga olinadi. Ko’p vaqt o’tmagan bo’lsa (90 minut mobaynida) oshqozon yuviladi (ot va qoramollarda), it va chuchqalarda qusish refleksi chaqiriladi. Tashqi nurlanishda veterinariya tadbirlari-obrabotkasi o’tkaziladi-yaralarni zararsizlantirish va davolash.
2. Radioaktiv izotoplarni ta’sirini pasaytirish uchun surgi vositalar qo’llaniladi. Qoramollarga Ka, Natriy tuzlari va alkoloidlar. Otlarga kaliy, kalsiy tuzlari, alkoloidlar va arekolin, chuchqalarga kalomel qo’llaniladi.
3. Radioaktiv izotoplarni qondan ajratish uchun diuretiklar siydik haydolvchi vositalar qo’llaniladi: Diuretin.merkuzal, diakarb v.x.k.
4. Radioaktiv izotoplarni antoganistlari qo’llaniladi: Radioaktiv yodga qarshi- oddiy yod. Radioaktiv stronsiyga qarshi kalsiy. Seziyga qarshi kaliy va natriy birikmalari qo’llaniladi.
5. Maxsus moddalar protektorlar qaramaqarshi ta’sir etuvchi vositalar. (Yuqoridagi ishlar radioaktiv izotoplarni organizmdan chiqarish va neytrallash uchun qo’llaniladi.)
6. Asosan simptomatik terapiya usullari bilan davolash o’tkaziladi.
Nurlangan hayvonlarga imkoniyati boricha veterinariya yordami ko’rsatilishi zarur. Nurlanish qaysi yo’li bilan organizmga ta’sir qilgan bo’lsa ham dastlab, ovqat xazm sistemasiga ta’sir etadi. Shu sababli birinchi yordam bu hayvonlarning hazm sistemasini radioaktiv izotoplaridan tozalashdan iborat. Shu sababli kuchli ta’sir etuvchi surgi vositalari qo’llaniladi.
1.Teofelin- otlarga va Y.Sh.X. 2-6gr, eshaklarga 0,5-3gr, itlarga 0,2-0,5gr. Suvda yaxshi erimaydi- 1-800 nisbatda.
2.Kaliy nitrati og’iz orqali ichiriladi: Otlarga 6-10gr, Y.Sh.X. 8-15gr, M.Sh.X. va chuchkalarga 1-3gr, itlarga 0,2-0,5gr, mushuklarga 0,1-0,5gr, parrandalarga 0,1-0,2, tulkilarga 0,3-0,5gr.
3.Kaliy asetat tuzi otlarga 20-50gr, Y.Sh.X. 25-60gr, M.Sh.X. 5-10gr, chuchkalarga 2-5gr, itlarga 0,5-2gr. Va parrandalarga 0,1-2gr.
4. Kroton moyi- Hindistondagi kroton daraxtining meva donagidan olinadi. Og’riq, spazm, sanchiq va ko’ngil aynishni oldini oladi. Katta miqdorlarda qo’llanilishi gastroenterit, kollaps va o’limga keltiradi.
Kattta yirik shoxli hayvonlarga 15-30 tomchi, otlarga 10-20 tomchi va mayda shoxli hayvonlarga 2-5 tomchi kifoya.
5. Arekolin- ovqat xazimlanishini va motorikasini kuchaytiradi. Ta’siri 10-15 minutlardan keyin boshlanadi va 3 soat mobaynida davom etadi.
6. Karboxolin- oshqozon sekresiyasini, motorikasini va muskullar qisqarishini kuchaytiradi. Katta dozalarda qotishlarni keltiradi. Ta’siri 10 minutdan keyin boshlanadi, 40-minut davomida, kamdan kam 1-1,5soatgacha.
Otlarga 0,003-0,004 gr, yirik shoxli hayvonlarga 0,00001-0,003, mayda shoxli hayvonlarga 0,0003-0,0006 gr. va itlarga 0,0001-0,0003g.
7. Fiziostigmin (ezerin solisilati). Karboxolindan 3 barobar kuchliroq. Otlarga 0,03-0,05, Y.Sh.X. 0,02-0,08, M.Sh.X. 0,005-0,02 va itlarga 0,0005-0,001g. Bu preparat yuqorida keltirilgan surgi vositalar ta’sir qilmaganda qo’llaniladi.
Kuchli siydik xaydovchi vositalar:
8. Strofantin – 2-3 minutdan keyin ta’sir etadi. Otlarga 5-10gr, Y.Sh.X.5- eshaklarga 1-6, M.Sh.X. 1-3, mushuklarga 0,1-0,3gr.
9. Skipidar- dozalari strofantinga o’xshash.
10. Natriy va kaliy tuzlari: