Samarqand veterinariya meditsinasi instituti

partiyasi muayyan maqsadda foydalanish uchun tavsiya qilinadi. 
Jihoz va materiallar: ajratadigan taxtachalar, shpatellar, g’alvir, bo’lgich 
apparati, texnik va analitik torozilar, magnit, lupa, karton, don namunalari (har 
biridan 5 kg), qorakuya bilan ifloslangan bug’doy doni (qopchalarda), qorakosov 
shoxchalari bilan ifloslangan javdar doni namunasi, aralashmalar kolleksiyasi 
(begona don va zararli), temir zarrachalari bor (har qanday) don namunalari. 
O’zlashtirish uchun savollar. 
1. Don to’plamidagi aralashmalar nimalardan iborat? 
2. Qanday begona o’t urug’lari donga aralashib ketadi? 
3. Donlarni har-xil aralashmalardan tozlashda qanday asbob-uskunalardan 
foydalaniladi. 

---

114 
38-ish Donining namunaviy tarkibini aniqlash
 
Darsning maqsadi: talabalarni respublikamizda eng ko’p etishtiriladigan donli 
ekin – bug’doy turlarining asosiy belgilari: ranggi, botanik turi va ularning 
biologik shakllari bilan tanishtirish. 
Ishlash tartibi: donning ko’pchilik standartlari (TST-tarmoq standarti “Oziq-
ovqat uchun tayyorlanadigan bug’doy”, “Oziq-ovqat uchun taqsimlanadigan 
bug’doy”, TST “Oziq-ovqat uchun tayyorlanadigan javdar” va boshqa) tovar 
turkumlari bo’limiga ega bo’lib, o’z ichiga texnologik, oziq-ovqat va furaj 
afzalliklariga o’xshash donning sifat guruhlarini oladi. Ko’p holarda turlarga 
bo’lish mo’’tadil botanik belgilar, etishtirish sharoiti va biologik xususiyatlarga 
asoslangan. Ushbu belgilardan foydalanish ular hamda donning texnologik va 
oziq-ovqat afzalliklari o’rtasida ma’lum aloqalar bo’lishi tufayli mumkin bo’ladi. 
Turlar o’z yo’lida kenja turlarga bo’linadi. Kenja tur asosiy turning sifat bo’limi 
hisoblanadi. U tur oralarida donning texnologik xususiyatlarini aniq ta’riflaydi. Tur 
va turlar turkumi doning har xil texnologik va oziq-ovqat afzalliklari bilan uzviy 
bog’langandir. 
Namunaviy tarkib tayyor mahsulotning chiqishi, uning sifati, donni qayta 
ishlashda sarflanadigan energiya miqdori, non hajmi va g’ovakligiga ta’sir etadi. 
Shuning uchun don qabul qilish va qayta ishlash korxonarida donlar tur va kenja 
turlari bo’yicha joylashtiriladi.