Samarqand veterineriya meditsinasi instituti “Gumanitar fanlar, jismoniy madaniyat va

Asosiy tushunchlar 

Shaxsning bilish jarayonlariga sezgilar, idrok, xotira, tafakkur, nutq, xayol, diqqat kiradi. 

Sezgilar–psixik  aks  ettirishning  oddiy  usuli  tariqasida  xayvonlarga  ham,  odamlarga  ham  xos 

hususiyat  bo‘lib,  u  voqelikdagi  narsa  va  xodisalarning  ayrim  belgi  va  hususiyatlarini  bilib  olishni 

ta’minlaydi. Sezgilar kishiga tevarak-atrofdagi  narsa va voqealarning hususiyatlarini bilishga imkon 

beradi. 

Sezgi a’zolari kishiga tevarak–atrofdagi olamda  mo‘ljal olish imkonini beradi. Agar  kishi barcha 

sezgi a’zolaridan maxrum bo‘lib qolsa bormi, u o‘zining atrofida nimalar yuz berayotganini bila olmas, 

tevarak–atrofdagi odamlar bilan munosabatga kirisha olmas, ovqatni qidirib topa olmas, xavf-xatardan 

qutilib qola olmas edi. 

Sezgi nerv sistemasining u yoki bu kuzatuvchidan ta’sirlanuvchi reaksiyalari tarzida hosil bo‘ladi 

va  har  qanday  psixik  hodisa  kabi  reflektorlik  hususiyatiga  egadir.  Kuzatuvchining  o‘ziga  aynan 

o‘xshaydigan analizatorga ta’siri natijasida hosil bo‘ladigan nerv jarayoni sezgining fiziologik negizi 

xisoblanadi. 

Analizator uch qismdan iborat: 

1. Tashqi quvvatni nerv jarayoniga o‘tkazadigan mahsus transformator hisoblangan periferik bo‘lim 

(reseptor); 

2. Analizatorning periferik bo‘limini markaziy analizator bilan bog’laydigan  yo‘llarni ochadigan 

afferent (markazga intiluvchi) va efferent (markazdan qoluvchi) nervlar; 

3.  Analizatorning  periferik  bo‘limlardan  keladigan  nerv  signallarining  qayta  ishlanishi  sodir 

bo‘ladigan qobiq osti va qobiq (miyaning o‘zi bilan tugaydigan) bo‘limlari.