Samarqand viloyati pedagoglarni yangi

Ma’ruza darsini uch bosqichga boʻlish mumkin: 
1.Kirish. Avvalgi maʻruzada nimalar oʻrganilgan, uning natijasi nimalar bilan bogʻliq, 
bugungi darsga qanday maqsad qoʻyilyapti? Avvalo dars ilgarigi mavzu bilan bogʻlanadi. Keyin 
yangi mavzu eʻlon qilinadi. Maʻruza rejasi, mustaqil oʻqish uchun zarur asosiy va qoʻshimcha 
adabiyotlar roʻyxati tavsiya etiladi. 
Mavzuni oʻrganishdagi asosiy termin, tushunchalar, mustaqil ravishda bajariladigan ishlar, 
topshiriqlar beriladi. 
2.Asosiy bosqich. Bu bosqich maʻruza rejasiga koʻra tanlangan dars oʻtish metodlarini 
qoʻllagan holda oʻtkaziladi. Tinglovchil arga moʻljallangan axborotlar yetkaziladi. 
3.Yakuniy bosqich. Maʻruzaga yakun yasaladi, qisqacha xulosa chiqariladi. Talabalar 
diqqati uchun mazkur mavzudagi eng asosiy tushuncha, eʻtibor qaratilishi lozim boʻlgan jihatlar, 
hodis- alar taʻkidlanadi. Qoʻyilgan maqsadga qay darajada erisxil di, bu tahlil qilib, baholanadi. 
Bugungi maʻruzada bajarilgan ish kelgusi faoliyatda qanday muhim ahamiyatga ega ekanligi 
koʻrsatiladi. 
Seminar: (lot. seminarium - koʻchatxona; maktab) oliy yoki oʻrta maxsus maktab talaba 
(oʻquvchi)larining muayyan nazariy kursni qanchalik oʻzlashtirganliklarini aniqlash usuli, 
mutaxassislar tayyorlashga yoʻnaltirilgan oʻquv amaliyotining muhim turlaridan biri. Talaba 
tomonidan bajarilgan referat, maʼruza muhokamasidan iborat. Seminar mavzuni ilmiy tadqiq 
etgan oʻqituvchi yoki tegishli mutaxassislar rahbarligida amalga oshiriladi. Oʻquv predmeti 
xarakteri, mashgʻulot maqsadi, oʻquv yurti yoʻnalishiga koʻra ayrim oʻziga xosliklar bilan 
universitet, institutda keng tarqalgan. Baʼzan maʼruzaga bogʻliq boʻlmagan holda, muayyan 
mavzudagi mustaqil taʼlim shakli sifatida ham oʻtkaziladi.Taʼlimning bu shakli darslar, bahs-
munozara tarzida uyushtiriladigan Yunoniston va qadimyi Rim maktablarida vujudga kelgan. 
XVII asrdan boshlab Gʻarbiy Yevropa universitetlarida gumanitar yoʻnalishda oʻqiydigan 
talabalarning asl manbalar bilan ishlash usuli taʼlimning asosiy shakli sifatida qoʻllaniladi. Bu xil 
mashgʻulotlarning 3 turi mavjud:
1. Kursni chuqurlashtirib oʻrgatishga yoʻnaltirilgan ;
2. Kurs doirasida asosiy va muhim hisoblangan mavzularni oʻrganishga qaratilgan;
3. Ilmiy izlanishga yoʻnaltirilgan, maʼruza mavzusiga aloqador boʻlmagan seminar. 
Seminar oʻtkazishning asosiy shartlaridan biri barcha ishtirokchil ar uchun mavzu yoki 
mutaxassislikka bogʻliq adabiyotlar, manbalar, arxiv materiallari va qoʻlyozmalardan 
foydalanishda birdek imkoniyat yaratilishidir . 
Umumtaʻlim maktablarida Davlat va huquq asoslari fanini oʻqitishda maʻruza 
mashgʻulotlarida oʻzlashtirilgan bilimlarni mustahkamlashda amaliy mashgʻulotlar ham olib 
boriladi. Amaliy mashgʻulot oʻqitishning taʻlimiy, tarbiyaviy, rivojlantiruvchi, nazariya va 
amaliyot birligi vazifasini bajaruvchi mashgʻulot shakli sanaladi. 
Amaliy mashgʻulot atamasi pedagogikaga oid adabiyotlarda keng maʻnoda mashq, seminar 
va laboratoriya mashgʻulotlarini umumlashtiradi. Amaliy mashgʻulotlarning maʻruzadan 
farqlanadigan asosiy belgilaridan biri oʻquvchil arning birgalikdagi oʻquv maqsadlariga erishish 
harakatlarida koʻzga tashlanadi. Ular vazifalariga koʻra ham farqlanadi. Agar maʻruzada mavzu 
nazariy jihatdan bayon qilinsa, amaliy mashgʻulotlarda bilimlar chuqurlashtiriladi, kengaytiriladi 
va aniqlashtiriladi. 

---

24 
Amaliy mashgʻulotlar oʻquvchil ar bilimini mustahkamlash, amaliyotga qoʻllash va nazorat 
qilishga xizmat qiladi.