Saodat toxirovna toshaliyeva r e k r u t m e n t

 
Ekstravertlik - bu shaxsning shaxsiy-psixologik xilma-xilligining 
o‘ziga xos xususiyati bo‘lib, uning eng chekka qutblari shaxsning tashqi 
ob'ektlar dunyosiga (ekstraversiya) yoki o‘zining subyektiv dunyosi 
(introversiya) hodisalariga yo‘naltirilganligiga mos keladi. 
 
Neyrotizm - bu hissiy beqarorlik, tashvish, havotir, o‘zini yomon his 
etish va vegetativ kayfiyat buzulishlari bilan tavsiflanadigan ruhiy holat. Bu 
omil ham bipolyar. Uning qutblaridan biri ijobiy ma'noga ega bo‘lib, hissiy 
barqarorlik bilan, ikkinchi qutb esa - hissiy beqarorlik bilan tavsiflanadi. 
Hissiy barqarorlik samimiy odamlar va flegmatik odamlarga xosdir, hissiy 
beqarorlik xolerik va melankolik odamlarga xosdir. 
G.Ayzenkning izlanishlari, ko‘pchilik odamlar o‘zi ishlab chiqqan 
ekstravertlik va neyrotizmning ikki faktorli modeli qutblari o‘rtasida va 
normal taqsimot bo‘yicha uning o‘rtasiga yaqin degan xulosaga keldi. 
Ushbu tadqiqotning natijasi odamning to‘rtta temperament turlaridan biriga 
aniq bog'liqligi edi (7.3.1 va 7.3.2-rasm). 
Ekstravertlar 
(sangvinik 
va 
xoleriklar) 
xushmuomalalik, 
moslashuvchan 
xulq-atvor, 
ajoyib 
tashabbus, 
yuqori 
ijtimoiy 
moslashuvchanlik, ammo past qat'iyatlilik bilan ajralib turadi. 
Introvertlar (flegmatik va melanxoliklar) kuzatish, yopiqlik, o‘zini 
tahlil etishga moyillik, ijtimoiy moslashishda qiyinchilik, o‘z ichki dunyosi 

---

115 
hodisalariga qiziqishni belgilash, etarlicha qat'iylik ila ijtimoiy passivlik 
bilan tavsiflanadi. 
Ikki faktorli modelda predmetning temperament turini aniqlash uchun 
G. Eisenck o‘zining so‘rovnomasining moslashtirilgan versiyasidan 
foydalanadi. Taklif qilingan har bir savolga "Ha" yoki "Yo‘q" javoblari 
berilishi kerak. O‘rtacha javob ko‘zda tutilmagan. 
Ayzenk shkalasi 57 ta savoldan iborat bo‘lib, ulardan 24 ta savol 
ekstraversiya –introversiya shkalasi bilan, 24 ta savol neyrotizm shkalasi 
bilan bog‘liq bo‘lsa, qolgan 9 tasi Yo-shkalasi bo‘lib, sinaluvchining 
savollarga aldamasdan naqadar to‘g‘ri javob berganligini ko‘rsatadi. 
Ko‘rsatma: «Siz quyidagi savolnomani o‘qib ularga javob berishingiz 
lozim. Ularga “Ha” yoki “Yo‘q” deb javob bering, fikringizga kelgan 
birinchi javobni yozing, Ular ustida uzoq o‘ylab o‘tirmang, chunki ushbu 
savollarga Sizning dastlabki reaksiyangiz muhim. Chunki to‘g‘ri va 
noto‘g‘ri javobning o‘zi yo‘q, bu yerda bor-yo‘g‘i Sizning shaxsingiz 
aniqlanadi xolos».