Saqlash vazirligi toshkent farmatsevtika instituti dori turlari texnologiyasi kafedrasi

Hisoblash: Shaftoli moyi 3,0 
Parafm 5,0 
Vazelin 5,0
Umumiy og’irligi 13,0
Texnologiyasi: Dorixatni tayyorlash uchun erish harorati yuqori bo’lgan parafin /50-54° 
С/ suv hammomida eritilib, ustiga vazelin qo’shiladi, aralashma havonchaga olinib, shaftoli 
moyi bilan toki aralashama sovuguncha aralashtiriladi. Tayyor surtma doriga kerakli yorliq
yopishtirib bemorga berish uchun tayyorlanadi.
Ekstratsiya usuli bilan olinadigan surtma dorilarda ta’sir etuvchi moddalar o’simlik (yoki 
hayvon) xom ashyolardan ajratib olinadi. Bunda xom ashyolar tarkibidagi ta’sir etuvchi moddalar 
asosga shimilgan bo’ladi. Misol qilib Grek yong’og’i bargidan tayyorlangan surtma, sushenina 
topyanaya, korovyak va h.k. surtmalarini keltirish mumkin, bu usulda tayyorlangan surtmalar 
hozirgi vaqtda juda kam uchraydi.
“Loyiha” usuli uchun topshiriqlar
Surtma turi
Texnologiya
Eritma tipidagi surtmalar
Qotishma tipidagi surtmalar
Retsepti
Pasporti
Texnologiyasi
Dori moddani fizik-kimyoviy 
xususiyati

---

Talabalarini o‘zlashtirishini tekshirish:
Test nazorat savollari.
1. Surtma dori shakliga to’g’ri ta’rif keltirilgan qatorni toping.
- bir yoki bir necha dori moddalarni moy yoki moysimon moddalar bilan aralashtirib 
tayyorlangan yumshoq dori shaklidir.
-quyuq suyuqlik bo’lib, sirtga qo’llash uchun belgilangan va teri haroratida eriydigan dori 
shaklidir.
- bir-birida juda kam yoki mutlaqo erimaydigan suyuqliklarni maxsus ishlash yo’li bilan olingan 
dori shaklidir.
- dispers sistema bo’lib, tarkibiga ko’ra dispersion muhit va dispers fazadan iborat dori shaklidir.
2. Agar retseptda surtma dorilarni konsentratsiyasi ko’rsatilmagan bo’lsa, u holda necha foizli qilib 
tayyorlab beriladi?
- 10 %
- 15 %
- 1 %
- 20 %
3. Asoslarning xususiyatiga ko’ra qanday tayyorlanadigan surtma dorilar bor?
- A, B, V javoblar to’g’ri.
- gidrofob asoslarda tayyorlanadigan surtma dorilar;
- gidrofil tipidagi asoslarda tayyorlanadigan surtma dorilar;
- emulsion asoslarda tayyorlanadigan surtma dorilar;
4. Dispers sistemasining xususiyatiga ko’ra surtma dorilar qanday guruhlarga bo’linadi?
- gomogen va geterogen;
- eritma tipidagi surtma dorilar;
- emulsiya tipidagi surtma dorilar;
- hammasi javob to’g’ri.
5. Surtma dorilar tasnifi-
- hamma javob to’g’ri;
- tarkibi bo’yicha va konsistensiyasi bo’yicha;
- dispers sistemasining xususiyatiga ko’ra;
- ta’sir ko’lami bo’yicha;
6. Dispers sistemasining xili bo’yicha surtma dorilar bo’linadi...
- gomogen va geterogen bo’ladi;
- qovushqoq va suyuq bo’ladi;
- ko’p tarkibli va bir xil tarkibli bo’ladi;
- ko’z uchun, rektal va burun uchun bo’ladi;
7. Gomogen surtmalarni qanday tiplari bor?
- qotishma, eritma, ekstraksion;
- osilma, ekstraksiya, aralash;
- qotishma, osilma, aralash;
- ekstraksion, osilma, emulsion;
8. Surtma dori shakli tayyorlashda ishlatiladigan asoslarga qo’yilgan talablar.
- hamma javoblar to’g’ri.
- qo’llash maqsadiga muvofiqligi va yumshoq konsistensiyasi.
- biologik bezararligi va mikroblarga qarshi turg’unligi.
- fizikaviy va kimyoviy turg’unligi va neytral muhiti. Surtilgan joyidan yengil artilishi;
9. Eritma tipidagi gomogen surtmani quyida keltirilgan qaysi moddalardan tayyorlash mumkin?
- anestezin, kamfora, benzoy kislotasi, mentol, timol, fenol.
- vismut nitrat asosligi, dermatol, kalsiy karbonat
- sulfatsil natriy, dikain, dimedrol, kamfora
- kollargol, natriy tiosulfat, novokain, protargol.

---

10. Qotishma tipidagi gomogan surtmani quyida keltirilgan qaysi moddalardan tayyorlash 
mumkin?
- mum, spermatset, azokerit, parafin, lanolin, serezin.
- sulfatsil natriy, dikain, dimedrol, kamfora.
- vismut nitrat asosligi, dermatol, kalsiy karbonat.
- anestezin, kamfora, benzoy kislotasi, mentol, timol, fenol.
11. Quyida keltirilgan tarkibli surtma dori surtmalarning qaysi tipiga mansub;
Oling: Mum - 5,0
Spermatset - 10,0
Shaftoli moyi - 35,0
Aralashtiring. Bering. Belgilang.
- gomogen-qotishma;
- geterogen-osilma;
- geterogen-emulsion;
- gomogen- aralash.
12. Quyida keltirilgan tarkibli surtma dori surtmalarning qaysi tipiga mansub?
Oling: Kamfora 2,0
Vazelin 6,0
Suvsiz lanolin 4,0
Aralashtiring. Bering. Belgilang.
- gomogen-eritma;
- geterogen-osilma;
- geterogen-emulsion;
- gomogen- aralash.
13. Oling: Kamfora surtmasi 10,0
Bering.Belgilang. Oyoqqa surtish uchun.
Keltirilgan dorixatni tarkibini to’g‘ri ko‘rsating
- Kamfora 1,0; vazelin; 6,0; suvsiz lanolin -3,0;
- Kamfora 3,0; vazelin; 5,0; suvsiz lanolin -2,0;
- Kamfora 2,0; vazelin; 4,0; suvsiz lanolin -4,0;
- Kamfora 6,0; vazelin; 3,0; suvsiz lanolin -3,0.
14. Oling: Kanakunjut moyi
Shaftoli moyi teng miqdorda 25,0
Mum 15,0
Lanolin 10,0
Aralashtiring. Bering. Belgilang.
Keltirilgan dorixat bo’yicha moddalarni eritish ketma -ketligini to’g’ri ko’rsating.
- Mum, lanolin, kanakunjut moyi, shaftoli moyi.
- Shaftoli moyi, kanakunjut moyi, mum, lanolin.
- Lanolin, kanakunjut moyi, shaftoli moyi, mum.
- Mum, shaftoli moyi, kanakunjut moyi, lanolin.
15. Oling: Kamfora 0,2
Mentol 0,1
Suvsiz lanolin 5,0
Vazelin 5,0
Aralashtiring. Bering. Belgilang.
Keltirilgan dorixat bo’yicha umumiy og’irlik nechaga teng ?
- 10,3;
- 10,5;
- 13,0;
- 11,3;

---