Sarf o’lchash vositalari Modda sarfi


Xalqaro birliklar sistemasi


Download 0.64 Mb.
bet9/9
Sana24.12.2022
Hajmi0.64 Mb.
#1055765
1   2   3   4   5   6   7   8   9
Bog'liq
NAYIMOV MA\'MURJON MUSTAQIL ISHI SOHA

Xalqaro birliklar sistemasi
Fazoviy burchak – steradian (ster)
Xalqaro birliklar tizimit. fan va texnikaning barcha sohalarini oʻz ichiga kamrab oladi. Xalqaro birliklar tizimit.da mexanik, issiklik, elektr, magnit va boshqa kattaliklar oʻzaro bogʻlangan buladi. Ushbu tizimning asosiy va hosilaviy birliklari amaliy oʻlchashlar uchun juda qulay hisoblanadi.
SI oʻlchov birliklari

Asosiy oʻlchov birliklar



Kattalik

Birlik

Nomlanishi

Oʻlcham belgisi

Nomlanishi

Belgilanishi




Oʻzbekcha

fransuzcha/inglizcha

oʻzbekcha

xalqaro




Uzunlik

L

metr

mètre/metre

m

m




Massa

M

kilogramm[1]

kilogramme/kilogram

kg

kg




Vaqt

T

soniya

seconde/second

s

s




Tok kuchi

I

amper

ampère/ampere

A

A




Termodinamik harorat

Θ

kelvin

kelvin

K

K




Modda miqdori

N

mol

mole

mol

mol




Yorugʻlik kuchi

J

kandela

candela

kd

cd





Hosil boʻlgan oʻlchov birliklari
Hosil boʻlgan oʻlchov birliklari asosiy oʻlchov birliklarini ustida oshirilgan matematik amallar natijasida yuzaga kelgan.

Hosil boʻlgan oʻlchov birliklari

Kattaliklar

Oʻlchov birliklar

Belgilanishi

Ifodasi

oʻzbekcha nomlanishi

xalqaro nomlanishi

oʻzbekcha

xalqaro

Yassi burchak

radian

radian

rad

rad

m·m−1 = 1

Hajmiy burchak

steradian

steradian

sr

sr

m²·m−2 = 1

Harorat (selsiy shkalasi boʻyicha)

Selsiy darajasi

degree Celsius

°C

°C

K

Chastota

Gerts

hertz

Gs

Hz

s−1

Kuch

Nyuton

newton

N

N

kg·m/s²

Energiya

joul

joule

J

J

N·m = kg·m²/s²

Quvvat

vatt

watt

Vt

W

J/s = kg·m²/s³

Bosim

Paskal

pascal

Pa

Pa

N/m² = kg·m−1·s−2

Yorug'lik oqimi

lyumen

lumen

lm

lm

kd·sr

SI ga kirmaydigan baʼzi bir oʻlchov birliklari, Oʻlchashlar bosh konferentsiyasi qarori bilan „SI bilan birgalikda qoʻllanilishi mumkin“.

Oʻlchov birliklari

Xalqaro nomlanishi

Belgilanishi

SI oʻlchov birliklarida

oʻzbekcha

xalqaro

daqiqa

minute

min

min

60 s

soat

hour

soat

h

60 min = 3600 s

sutka

day

sut

d

24 soat = 86 400 s

gradus

degree

°

°

(π/180) rad

burchak minuti

minute





(1/60)° = (π/10 800)

burchak sekundi

second





(1/60)′ = (π/648 000)

litr

litre (liter)

L

l, L

1/1000 m³

Tonna

tonne

t

t

1000 kg

neper

neper

Np

Np




bel

bel

B

B




elektronvolt

electronvolt

eV

eV

≈1,60217733{\displaystyle \cdot } 10−19 J

massaning atom birligi

unified atomic mass unit

a. e. m.

u

≈1,6605402{\displaystyle \cdot } 10−27 kg

astronomik birlik

astronomical unit

a. birl.

ua

≈1,49597870691{\displaystyle \cdot } 1011 m

dengiz mili

nautical mile

mil




1852 m (aniq)

uzel

knot

uz




1 soatda bosib oʻtilgan 1 dengiz mili = (1852/3600) m/s

ar

are

a

a

10² m²

gektar

hectare

ga

ha

104 m²

bar

bar

bar

bar

105 Pa

angstrem

ångström

Å

Å

10−10 m

barn

barn

b

b

10−28 m²

Download 0.64 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling