Sarlavhaga oid ma’lumot, hujjat nomi

Sonlarni bir sanoq sistemasidan boshqa sanoq sistemasiga o‘tkazish
Sonlarni bir sanoq tizimidan boshqasiga o‘tkazishni mashinaning oʽzi quyidagi qoidalarga muvofiq ravishda asosida avtomatik tarzda bajaradi.
S a n o q t i z i m l a r i

Oʽnlik	Sakkizlik	Ikkilik	O’n oltilik
0	0	000	0
1	1	001	1
2	2	010	2
3	3	011	3
4	4	100	4
5	5	101	5
6	6	110	6
7	7	111	7
8	10	1000	8
9	11	1001	9
10	12	1010	A
11	13	1011	V
12	14	1100	S
13	15	1101	D
14	16	1110	E
15	17	1111	F
16	20	10000	10

Sonni d1-asosli sanoq tizimidan d2-asosli sanoq tizimiga o‘tkazishni ikki xil qoidasi bir-biridan farq qiladi.
Agar d1 Katta ikkilik sonlarni 10likka o‘tkazishni soddalashtirish uchun avvalo ularni triadalar yordamida sakkizlikka, soʽng sakkizlikdan oʽnlikka o‘tkazish maqsadga muvofiqdir.
Agar d1>d2 bo‘lsa, u holda butun va kasr sonlarini bir sanoq tizimidan boshqasiga o‘tkazishning quyidagi qoidalaridan foydalaniladi. Ya’ni d1-asosli sanoq tizimidagi butun sonni d2-asosli sanoq tizimiga o‘tkazish uchun u oʽtkaziladigan sanoq tizimining asosi d2 ga ketma-ket boʽlinadi. Oʽtkaziladigan son va boʽlinmani boʽlish toki oxirgi qoldiq d2-1 dan kichik yoki unga teng boʽlguncha davom ettiriladi. d2-tizimidagi yangi son bulish natijasida hosil bo‘lgan qoldiq va oxirgi boʽlinmalarni teskari yo‘nalishida yechish bilan oʽqiladi. Oxirgi boʽlinma yangi sonning eng katta razryadini beradi. Barcha amallar dastlabki son berilgan - asosli sanoq tizimida bajariladi. Yangi son asosi eski d1- asosli tizim raqamlari bilan yoziladi.
Sonni sakkizlik sanoq tizimidan ikkilik sanoq tizimiga o‘tkazish uchun sakkizlik raqamlarini ikkilik triadalar bilan almashtirib yechish mumkin, chunki sakkizlik sanoq tizimining asosi 2 darajasi 3 ga teng. Triada deganda sakkizlik raqamini ifodalaydigan uchta ikkilik razryad tushuniladi. Tetrada deganda oʽnli raqamni ifodalaydigan toʽrtta ikkilik razryad tushuniladi.
Oʽn oltilik va sakkizlik tizimi esa programma matnlarida buyruqlarni, ikkilik kodlarni, adreslarni, operatsiyalarni qisqaroq va qulay ko‘rinishda yozish va o’qish uchun qo‘llanilmoqda.
Misol: X=13₍₁₀₎
Natija: 13₍₁₀₎ = 1101 ₍₂₎
X=0,25₍₁₀₎
Natija: 0,25₍₁₀₎ = 0,01 ₍₂₎

Ikkilik sanoq sistemasida arifmetik amallarni bajarish tartibi quyidagi jadvalda keltirilgan:
0+0=0 0+1=1 1+0=1 1+1=10
0*0=0 1*0=0 0*1=0 1*1=1
Sakkizlik sanoq sistemasida arifmetik amallarni bajarish tartibi esa quyidagi jadvalda keltirilgan:
0 1 2 3 4 5 6 7
1 2 3 4 5 6 7 10 Misol: 25₍₈₎
2 3 4 5 6 7 10 11 +
3 4 5 6 7 10 11 12 47₍₈₎
4 5 6 7 10 11 12 13 ———-
5 6 7 10 11 12 13 14 74 ₍₈₎
6 7 10 11 12 13 14 15
7 10 11 12 13 14 15 16
Qo‘shimcha kod esa teskari kogda 1 ni qo‘shish bilan topiladi.
Misol : 01111₍₂₎ ---> (teskari.) 10000₍₂₎ +1 ---> (qo‘shimcha) 10001₍₂₎

5. AKT sohasiga oid: Oʽzbekiston Respublikasi Qonunlari, Prezident Farmonlari va Oʽzbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasining Qarorlari

O‘zbekiston Respublikasi o‘z mustaqilligiga erishganiga uncha ko‘p muddat bo‘lmaganiga qaramasdan, u jahon hamjamiyatida va sivilizatsiyasida o‘zining munosib o‘rnini mustahkam egallab oldi va ildam qadamlar bilan XXI asrga - axborotlashgan jamiyat sari kirib keldi. Respublikamizda qabul qilingan “Axborotlashtirish to‘g‘risidagi (1993 yil, 2003 yil)”, “EHM va ma’lumotlar bazasi uchun dasturlarni huquqiy muhofaza qilish haqidagi (1994 yil, may)” qonunlari va ularning bajarilishi maqsadida Vazirlar Mahkamasi tomonidan O‘zbekiston Respublikasini axborotlashtirish konsepsiyasining (1994 yil, dekabr) ishlab chiqilishi fikrimizning yorqin dalilidir. Chunki hozirgi paytda insoniyat, shuningdek informatika fani muqarrar haqiqat bilan yuzma-yuz bo‘lmoqda. Uning asosiy masalasi – muammosi insoniyat faoliyatining boshqa biror sohasida bo‘lmagan-uchramagan informatsion-axborot inqirozini (behisob ko‘payib ketishini) yengib o‘tishdir. Ammo qo‘yilgan masalani yechishni zamonaviy axborot texnologiyalari majmui – superkompyuterlar, kompyuter va axborot tizimlari, mahalliy va global tarmoqlar, Internet umumjahon tarmoqlaridan unumli foydalangan holda amalga oshirish mumkin.