Savollar: Protsessorga kiruvchi va chiquvchi boshqarish signallari qanday?

BIOS quyidagi vazifalarni bajaradi:
— kompyuterni faollashtirish, barcha elementlarini boshlang‘ich holatga keltirish;
— kompyuter qurilmalarini dastlabki tekshiruvini amalga oshiradi(POST-test);
— kompyuter qurilma qismini dastlabki sozlash ishlarini amalga oshiradi;
— tizim resurslarini taqsimlaydi;
— PCI qurilmalarini ro‘yxatdan o‘tkazish va sozlash;
— operatsion tizimni dastlabki yuklanishini amalga oshiradi(bootmgr);
— qurilmalarni bir-biri bilan moslashuvini tekshiradi;
— elektr ta’minotini boshqarish, kompyuterni o‘chirish, uxlash holatiga o‘tkazish.
3. Xotira kompyuterda programmalar va berilganlarni, amal natijalarini saqlaydigan qurilma. Xotiraning turlari kop: tezkor, doimiy, tashqi, kesh, video va boshqalar.
Tezkor xotira kompyuterning muhim qismi bolib, protsessor undan amallarni bajarish uchun programma, berilganlarni oladi va amalni bajarib, natijani yana unda saqlaydi. Shuni alohida ta’kidlash lozimki, kompyuter ochirilsa, tezkor xotirada saqlanayotgan programmalar va berilganlar yoq bolib ketadi. Shuning uchun ularni qattiq diskda yoki disklarda saqlab qolish kerak. Kompyuter ishlab turganda elektr tokini ogohlantirmasdan ochirish, umuman aytganda, katta zarar keltirishi mumkin. Barcha turdagi xotiralar uchun muhim tushuncha uning hajmidir. Kompyuterlarda ma’lumot birligining eng kichik olchovi sifatida bayt qabul qilingan bolib, 1 bayt 8 bit (ikkilik raqam)ga teng.
Tezkor xotira (rus. Operativnaya Pamyat, ingl. RAM-Random Access Memory)- kompyuterni elektr manbaga bogʻliq boʻlgan xotirasi hisoblanadi. Protsessor qisqa vaqt ichida koʻp ishlatiladigan jarayonlarni tezkor xotiraga yuklab oladi va bu kompyuterni ishlashini tezlashtirish uchun xizmat qiladi. Tezkor xotirani asosiy oʻlchov birligi uning xotira hajmi boʻlib, kilobayt, megabayt, gigabaytlarda oʻlchanadi. Tezkor xotira chastotasi — tezkor xotira shinalaridan maʼlum vaqt ichida oʻtadigan maʼlumotlar potoki soni.

Xotira - bu kompyuter ma'lumotlarni saqlaydigan yoki eslab qoladigan maydon. Xotira protsessorni uning ko'rsatmalari bilan ta'minlaydi. Xotiraning har xil turlari mavjud va ularning har biri kompyuter tizimining ishlashida muhim rol o'ynaydi. Xotira ba'zan asosiy xotira deb ataladi.

• 
  Xotira o'zgaruvchan yoki o'zgarmasdir. O'zgaruvchan xotira faqat kompyuter yoqilganda dasturlarni ishga tushirish uchun ma'l umotni saqlaydi. Kompyuter o'chirilgandan so'ng u qayta tiklanadi va bo'shatiladi. Uchuvchi xotira tranzistorlar va kondensatorlar yordamida ma'lumotlarni saqlash uchun elektr energiyasini talab qiladi.
  

Bilet 3
Savollar:
1. Kompyuter tuzilishining Fon Neyman prinsipi qanday?
2. Kompyuter arxitekturasining rivojlanish bosqichlari
3. Doimiy xotira qurilmasi nima?
1. 1945-yildayoq kompyuter qurilmalari ma’lumotlarni qayta ishlash uchun qanday tarzda universal va maqbul bo’lishi kerakligini aytib o’tgan edi. Shu bois kompyuter tuzilishining asoslari Fon Neyman prinsipi deb yuritiladi. Deyarli barcha zamonaviy kompyuterlar mazkur prinsip asosida ishlaydi. Fon Neyman prinsipiga ko’ra kompyuter qo’ydagi qismlardan tashkil topgan bo’lishi lozim:
* Arifmetik- mantiqiy qurilma –arifmetik va mantiqiy amalllarni bajaradi.
* Boshqarish qurilmasi - dastur bajarilish jarayonini tashkil qiladi va barcha boshqaruv vazifalarini bajaradi.
* Yodda saqlash qurilmasi yoki joriy xotira – ma’lumot yoki
dasturlarni o’zida saqlaydi.
* Тashqi qurilmalar ma’lumotlarni kiritish va chiqarishni taminlaydi.

2. IBM PC turidagi shaxsiy kompyuterlar ananaviy mikroprotsessor tizimining arxitekturasiga ega bo‘lib, odatdagi funksional qurilmalarni o‘z ichiga oladi: protsessor, doimiy va operativ xotira, kritish/chiqarish qurilmasi, tizimli shina, energiya manbai (1.8-chizma). Shaxsiy kompyuter arxitekturasining asosiy xususiyatlari asosan apparatlarni joylashtirish tamoiliga va shuningdek tanlangan tizimli apparat vositalar to‘plamiga keltiriladi.

Kompyuterning asosiy qurilmalarining vazifalari quydagilar: