Sezar shifri va uning tahlili

3-Mavzu. Klassik kriptotizimlar. 2.Sezar shifri va uning tahlili. 4-metod.Tadimot

Tayyorladi: Xurramov X.

Qabul qilib oldi: Nasriddinova P.

Reja:

• Qadimda axborotlarni kodlash.
• Sezar shifrlash usuli.
• Sezar shifrida axborotlarni kodlash.

Qadimda axborotlarni kodlash.

Qadimgi rim imperatori Yuliy Sezar ham axborotni maxfiyligini saqlash uchun matnni kodlash usulini o'ylab topgan. "Sezar shifri"da matndagi harf alifboda o'zidan keyin kelgan uchinchi harfga alimashtiriladi. Bunda alifbo doiraviy yozilgan hisoblanadi. Bu kodlash usul alifboni surish usuli deyiladi.

Axborotlarni kodlash Inson axborotlarni yig'ish, saqlash va qayta ishlashda qulay hamda qisqa ko'rinishda bo'lishi uchun turli belgilashlardan foydalanadi. Bunga tovushlarni harf va raqamlar orqali, musiqa tovushlarini notalar orqali, matematik, fizik, biologik qonuniyatlarni formulalar orqali ifodalanishini misol qilish mumkin. Sezar usulidan foydalanganda belgini istalgancha surish mumkin.

Sezar shifrlash usuli.

• Sezar shifrlash - bu almashtirish shifrining bir turi bo'lib, unda ochiq matndagi har bir belai alifboda uning chap yoki o'ng tomonidagi doimiy sonli pozitsiyalarda joylashgan belgi bilan almashtiriladi. Misol uchun, o'ngga 3 ga siljish bilan shifrda A o'rniga D, B D ga aylanadi va hokazo.
• Kod Rim generali Gay Yuliy Sezar sharafiga nomlangan bo'lib, u o'z generallari bilan yashirin yozishmalar uchun foydalangan.
• Sezar shifrlash tomonidan amalga oshiriladigan shifrlash bosqichi ko'pincha Vigenere shifrlash kabi yanada murakkab sxemalarning bir qismi sifatida kiritilgan va hali ham ROT13 tizimida zamonaviy dasturga ega. Barcha mono-alfavitli shifrlar singari, Sezar shifrlash osonlikcha buziladi va deyarli amaliy qo’lanilmaydi.

Sezar shifrlash usuli

Sezar shifrida axborotlarni kodlash.

Sezar usulining kamchiligi bu bir xil harflarning o’z navbatida, bir xil harflarga almashishidir.

Masalan, matn sifatida T0=KOMPUTER so’zini va K=3 deb oladigan bo’lsak Sezar usuli natijasida quyidagi shifrlangan yozuv hosil bo’ladi:

T1 = NRPSXWHU.

Murakkab almashtirishli shifr. Murakkab almashtirishli shifr ko’p alfavitli bo’lib, shifrlashda keluvchi matnning har bir harfi o’zining oddiy almashtirish shifri kabi shifrlanadi. Ko’p alfavitli almashtirishda alfavit ketma-ketligi va tsiklidan foydalaniladi.

E’tiboringiz uchun raxmat