Ш. Д. Эргашходжаева, А. Н. Самадов

5.7-расм. “Д.Э.-Маккинзи” матрицаси
Ушбу матрицанинг афзаллиги - келтирилган кўрсаткичларнинг талаб ва 
технологияни барча ҳаётий даврида ва турли рақобат интенсивлигида қўллаш 
мумкинлигидадир. 
Матрицани 
тўлдиришда 
фойдаланиладиган 
кўрсаткичларни аниқлаш услуби худди БКГ матрицасидек қўлланади. Лекин 
ушбу матрица учун зарур бўлган фирманинг рақобатчилик мавқеи ҳамда СХЗ 
жалб этувчанлигини миқдорий жиҳатдан ҳисоблашда бир мунча мушкуллик 
мавжуд. Жумладан, ҳисоб-китобнинг мураккаблиги.
Шу билан бирга ушбу матрицадан фойдаланишда айрим чекланишлар 
мавжуд: 
стратегик танловни фирма даставвал истиқболни олдиндан тасаввур 
этиб баҳолаш ва бунда янги талаб, янги маҳсулот, янги технология каби 
омилларнинг етарлича назарга олинмаслиги; 
услубда қўлланадиган ноаниқликлар ва олдиндан кўра билмаслик 
даражасининг юқорилиги; 
СХЗ тақдирини ҳал этиш учун ахборотларнинг камлиги ва бошқарув 
ходимларининг қарор қабул қилишнинг мушкуллиги. 
Демак, юқорида келтирилган матрицалардаги энг сезиларли камчилик 
уларнинг ҳаётий давр мобайнида СХЗ ўсиши ва ўзгариш тенденцияларини 
инобатга олиш имконининг йўқлигидир. Ушбу камчиликларни ҳаётий давр 
баланси матрицасида ҳал этса бўлади. 
Ҳар қандай бизнесни (фаолият тури) шу кўринишдаги матрицага солиш 
мумкин. Унинг кўлами юзасининг майдони савдо ёки тушум ҳажмига 
мутаносиб бўлган доира билан белгилаш мумкин. Таҳлилни динамик 
режимда, ҳар бир бизнеснинг вақт давомида ривожланишини кузатиб борган 
ҳолда ўтказиш керак 
Тараққиёт стратегиясини ишлаб чиқишнинг биринчи босқичи эгаллаб 
турилган рақобатли устунликнинг табиатини аниқлаб олишдан иборат бўлиб, 
бу устунлик келгусидаги стратегик ва тактик қадамлар учун асос бўлиб 
қолади. 
Фирма бу маълумотлардан келиб чиққан ҳолда: (а) қайси рақобатли 
устунликка нисбатан энг яхши позицияда эканлигини аниқлаб олиши; (б) 
муайян соҳада бундай устунликка эришишга қарор қилиш; (в) ўз 
рақибларининг рақобатли устунлигини бартараф этишга уриниши мумкин. 

---

147 
Ра=обатли афзалликлар
Товарнинг харидорлар
ну=таи назаридан
ноёблиги
К ам хараж атлар
Ж ами
сектор
Дифференциация
Хараж атлар быйича
устунлик
М уайян
сегмент
К онцентрация