Ш. И. Раззоќов, М. Д. Юнусова turbo pascal алгоритмик тилида дастурлаш касб-ћунар коллеж талабалари учун ўќув ќўлланма


Download 1.74 Mb.
bet60/96
Sana30.04.2023
Hajmi1.74 Mb.
#1413831
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   96
Bog'liq
Turbo Pascal назария

var
x:REAL;
y:array [1…3] of Integer absolute x;
Бу мисолда Х ва Y ўзгарувчилар битта абсолют адрес бўйича бошланиб, жойлаштирилади. Шундай ќилиб, узунлиги 6 байт бўлган хотиранинг битта соћасини, ва, демак, бу соћада жойлаштирилган маълумотларни, REAL турдаги маълумотлар, ёки INTEGER туридаги учта маълумотли массив, деб ќараш мумкин. Масалан, ќуйидаги дастур экранга =3,1415 ћаќиќий сон ички ифодаланишининг биринчи икки байти таркибини бутун сон кўринишда чиќаради:
var
x:Real;
y:array [1 .. 3] of Integer absolute x;
begin
x:=pi;
writeln (y[1])
end.
Экранга 8578 натижа чиќарилади.
Турларни яширин ўзгартириш дастурда топилиши ќийин бўлган хатоларни топиш манбаи бўлиб хизмат ќилади, шунинг учун, ќаерда мумкин бўлса, улардан ќочиш керак.

Назорат саволлари:



  1. Маълумотларнинг мураккаб турларига нималар киради?

  2. Массивлар нима?

  3. Неча хил массивлар бўлади, улар Паскал тилида ќандай баён этилади?

  4. Массивларни саралашнинг ќандай усуллари бор, уларга ќандай гурућлар киради?

  5. Саралаш масаласини ечишда алгоритмларнинг иш тезлиги ќандай кўрсаткичлар билан баћоланади?

  6. Киритиш йўли билан саралаш усулининг моћияти?

  7. Танлаш йўли билан саралаш усулининг моћияти?

  8. Алмаштириш йўли билан саралаш усулининг моћияти?

  9. Иккиламчи излаш усули моћияти, унинг тамойиллари?

  10. Икки улчовли массивларнинг узига хос хусусиятлари нима?

  11. Матрицани «спирал» бўйича айланганда индекслар узгаришининг ќонунияти ќандай бўлади?

  12. Сатрлар Турбо Паскалда нимани ифодалайди?

  13. Сатрларнинг массивдан фарќи нима?

  14. Сатрлар устида ќандай амаллар бажариш мумкин?

  15. Сатрларнинг ќандай стандарт процедура ва функциялари мавжуд?

  16. Ёзув нима, ёзув тури ќандай эълон ќилинади?

  17. Ёзувлар устида ќандай амаллар бажариш мумкин?

  18. Туплам нима?

  19. Тупламлар массивлар ва ёзувлардан нимаси билан фарќ ќилади?

  20. Ќачон тупламлар тенг кучли ва, аксинча, бўлади, мисоллар?

  21. Тупламнинг ќандай турлари бор?

  22. Тупламлар устида ќандай амаллар бажариш мумкин?

  23. Икки турнинг биргаликда бўлишининг ќандай шартлари бор?

  24. Турбо Паскалда турлар ќандай узгартирилади?

Х БОБ.
ПРОЦЕДУРА ВА ФУНКЦИЯЛАР

10.1. Процедура ва функциялар таркиби


Мураккаб масалани ечишда бу масалани ички масалаларга бўлиб, ички масалаларни эса ўз навбатида кичикроќ масалаларга, улар яна ћам кичикроќларига ва шундай тарзда, дастури осон тузиладиган масалаларга бориб етгунча, бўлиб ечиш амалга оширилади.
Турбо Паскал дастурни ќисмларга бўлишнинг ћар хил воситаларига эга. Бўлинишнинг энг юќори поѓонасида (катта масалаларда) модуллар, ќуйи поѓонада (энг оддий ички масалаларда) процедура ва функциялар (кўп ћолларда) жойлашган бўлади. Объект-йўналтирилган услубиёт дастурлар ишлаб чиќишнинг юќори ва шунингдек ќуйи поѓоналарини ўз ичига олади.
Процедура ва функциялар кўпчилик дастурлаш тилларида мућим восита бўлиб ћисобланади. Улар ёрдамида, ќандайдир бир ягона ћаракатни бажариш учун, операторлар гурућини ташкил ќилиш мумкин. Процедура (функция) ни дастурнинг ћар хил жойларидан чаќириш мумкин. Процедура (функция) ћисобланган натижаларни ќайтаради ва ћисоблашларни бажаришда ишлатиладиган ахборотларни ќабул ќилади. Процедура (функция) ишни бошлаши учун, уни чаќириш (фаоллаштириш) керак. Процедура ва функциялар операторлар, кичик маълумотлар ва ички процедура ва функциялардан иборат. Процедура ва функцияларни баён этиш таснифи ќуйидаги кўринишга эга:


Келтирилган таснифдан кўриниб турибдики, процедура ва функцияларни баён этишдаги фарќлар фаќат сарлавћа ва операторлар бўлимига тегишли.


Бу фарќларни намойиш этиш учун бир масаланинг икки хил - бири процедура, иккинчиси функция ёрдамидаги ечимини келтирамиз.
Масала. Элементлари ћаќиќий сонлар бўлган n ўлчамли массив элементлари йиѓиндисини топинг.
Процедурадан фойдаланиб ечиш:

10.1-дастур



Download 1.74 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   96




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling