Sh o sr a n o r m a t o V a j a h o n a d a b iy o t I

tasviri ash, detallar va obrazlaming haqqoniyligini talab qiladi. Hayot 
haqiqatiga sodiqlik — uning asosiy shioridir. Realistlar obrazlar va 
hodisalarning hayotiyligiga alohida e ’tibor berganlar. Asar tili, 
qahramon nutqi, sujet, konflikt kabi unsurlarning barchasi haqqoniylik 
talabiga bo‘ysundirilgan. Bu metod ijodkorning o'zini qurshab turgan 
voqelik va insonlar to ‘g‘risida o'ylagan haq gapini aytish, kitobxon 
ko‘z o'ngida real hayot va real insonlarni gavdalantirish yo'li bilan 
voqelik va inson to ‘g ‘risidagi haqiqatni ko'rsatish imkonini beradi. 
Realistik adabiyot buyuk namoyandalarining haqiqat kurashchilari 
sifatidagi xizmatlari beqiyosdir.
Fanda realizmning ilk bor qachon paydo bo'lganligi to ‘g‘risida 
aniq fikrga kelinmagan. Ko'plab tadqiqotchilar realizm ildizlarini juda 
qadim zamonlardan izlaydilar. Ibtidoiy insonning qoyalarga chizgan 
rasmlari va antik adabiyot namunalarida ham realistik unsurlami 
kuzatadilar. Biroq realizmning badiiy tizim sifatida shakllanishi 
Uyg'onish davri bilan bog‘lanadi. Aynan shu davrga kelib insonga, 
uning qalbiga, kechinmalariga e ’tibor kuchayadi, tabiiy tuyg'ulari 
bo'rttirib tasvirlanadi, kechinmalarga shoirona rah beriladi. Shekspir, 
Servantes asarlarida realizm ning o'ziga xos tarzda nam oyon 
bo'lganligini ko'rish mumkin.
Realizm taraqqiyotidagi ikkinchi bosqich ma’rifatchilik davriga 
to ‘g‘ri keladi. XVIII asrda ingliz realistik romani vujudga keladi 
(D .D efo «Robinzon Kruzo» romani bilan ushbu janrga asos soladi). 
Inson aqliga, uning imkoniyatlariga yuqori baho beruvchi ma’rifat­
chilik realizmi hayot hodisalari va insonlar xatti-harakatlarini aqlga 
muvofiq yoki muvofiq emasligidan kelib chiqib baholar edilar. Aqlga