to ‘g‘ri kelmaydigan xatti-harakat deganda barcha qoloq urf-odatlar,
eskirgan tartibotlar tushunilar edi. Shu sababli ma’rifatchilarning
ijobiy qahramonlari o ‘tkir aqli bilan ajralib turadilar, salbiylari esa
qoloq, johil odamlar. Ma’rifatchilik realizmi shartlilikka yo‘l qo'yadi.
fantastik elem en tlard an foydalanadi. (M asalan, D efo, Svift
qahramonlari yoki Gyotening «Faust» asarini misol qilib keltirish
mumkin;.
XVIII asr adabiyotida realizm va romantizm o'rtasida keskin
chegara o'rnatish qiyin. Masalan, fransuz adibi Prosper Merime
asarlarida qahramonlar, sujet romantik asarlarga xos bo‘lsa-da, faktik
aniqlik uslubdagi xolislik uni realizmga yaqinlashtiradi. Ingliz
adabiyotida Charlz Dikkens asarlarida m aishiy-ijtim oiy roman
an’analari davom ettiriladi, hayotiy manzaralar, hayotiy odamlar
obraziga murojaat etiladi, ayni paytda avantyuristik o'rinlar, jinoyat,
sirlilik kabi unsurlarning qo‘llanishi romantik metodda yaratilgan
asarlami yodga soladi.
XIX asrda realizm yangi bosqichini boshladi. Flober, Mopassan,
rus adabiyotida Lev Tolstoy, A.P.Chexov kabi yozuvchilar ijodda
renessans va m a’rifatchilik realizmidan farqlanuvchi xususiyatlarini
namoyon qildilar. Fransuz adibi Flobeming «Bovari xonim» romanida
realizm an’analaridan keskin uzilish seziladi, bu asar realizmga xos
hayot haqiqatiga sodiqlikni yaqqol namoyon qiladi. Endi insonning
ijtimoiy hayot bilan munosabati, uning taqdiriga ijtimoiy muhit,
tartibotlar ta’siri diqqat markaziga ko‘chadi. Ayni paytda inson ruhiyati,
qalbi tahliliga alohida e ’tibor beriladi.
Rus adabiyotida N.V. Gogol tomonidan kashf etilgan tuzum
Do'stlaringiz bilan baham: |
