Sh o sr a n o r m a t o V a j a h o n a d a b iy o t I

voqelik va inson to ‘g ‘risidagi haqiqatni ko'rsatish imkonini beradi. 
Realistik adabiyot buyuk namoyandalarining haqiqat kurashchilari 
sifatidagi xizmatlari beqiyosdir.
Fanda realizmning ilk bor qachon paydo bo'lganligi to ‘g‘risida 
aniq fikrga kelinmagan. Ko'plab tadqiqotchilar realizm ildizlarini juda 
qadim zamonlardan izlaydilar. Ibtidoiy insonning qoyalarga chizgan 
rasmlari va antik adabiyot namunalarida ham realistik unsurlami 
kuzatadilar. Biroq realizmning badiiy tizim sifatida shakllanishi 
Uyg'onish davri bilan bog‘lanadi. Aynan shu davrga kelib insonga, 
uning qalbiga, kechinmalariga e ’tibor kuchayadi, tabiiy tuyg'ulari 
bo'rttirib tasvirlanadi, kechinmalarga shoirona rah beriladi. Shekspir, 
Servantes asarlarida realizm ning o'ziga xos tarzda nam oyon 
bo'lganligini ko'rish mumkin.
Realizm taraqqiyotidagi ikkinchi bosqich ma’rifatchilik davriga 
to ‘g‘ri keladi. XVIII asrda ingliz realistik romani vujudga keladi 
(D .D efo «Robinzon Kruzo» romani bilan ushbu janrga asos soladi). 
Inson aqliga, uning imkoniyatlariga yuqori baho beruvchi ma’rifat­
chilik realizmi hayot hodisalari va insonlar xatti-harakatlarini aqlga 
muvofiq yoki muvofiq emasligidan kelib chiqib baholar edilar. Aqlga 
to ‘g‘ri kelmaydigan xatti-harakat deganda barcha qoloq urf-odatlar, 
eskirgan tartibotlar tushunilar edi. Shu sababli ma’rifatchilarning 
ijobiy qahramonlari o ‘tkir aqli bilan ajralib turadilar, salbiylari esa 
qoloq, johil odamlar. Ma’rifatchilik realizmi shartlilikka yo‘l qo'yadi. 
fantastik elem en tlard an foydalanadi. (M asalan, D efo, Svift
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

qahramonlari yoki Gyotening «Faust» asarini misol qilib keltirish