Sh. X. Xushmurodov atom yadrosi va zarralar fizikasi

§	i
H
	и	H
= « M ig w g iS M
2 ‘Я «s 3 2	и S a		S a
p i l l Mi l Щ 1
«в # I			» '3

<,БосоБЬ,< ,’5.со5Ь<,5Ьсооо

A dronlar.
«П«П
u

oo a a
1 1 1
1*1 «П


1 2 ^jj •я &I t2 ob<

4>&Ы

0. 
   _S> a l ' a _{8 .1} I f г
   

ел О 5 b < !

ko‘rsatadi. Zarra zaiyad multipleti i ta zarradan tashkil topgan bo‘lsa, uning izotopik spini quyidagicha aniqlanadi:

r
(/-!)

2

Agar T = 0 bo‘Isa, i = 1 singlet, masalan Д 0 - giperon;
T = l/2 b o ‘lsa, i = 2 dublet, masalan proton, neytron; T = 1 bo‘lsa, i = 3 triplet, masalan ж±, л-0 mezon.
Kuchli o‘zaro ta’sirda bir zaryad multipletiga kiruvchi va o‘zlarini bitta zarra kabi tutuvchi zarralar elektromagnit o‘zaro ta’sir ostida massalari va zaryadlari bilan farqlanuvchi zarralarga aylanadi. M a’lumki, uchta n - mezon п \ к °, n~ bir-biridan faqat zaryadlari bilan farq qiladi. n - mezonning izospini T = 1, izospin proyeksiyalari esa Tz = +1, 0, -1 ga teng. Elementar zarralarning elektr zaryadi, izospin proyeksiyasi va barion zaryadi o‘zaro quyidagicha bogMangan:

q = Tz + ±B.

(7.4.1)

Izotopik spinning saqlanish qonuni izotopik fazodagi almashtirishlarga nisbatan kuchli o‘zaro ta’sirning simmetriyasi (invariantligi) bilan bog‘liq. Kuchli o'zaro ta’sirdan boshqa hamma o‘zaro ta’sirlar bu simmetriyaga ega emas, ya’ni ularda izotopik spinning saqlanish qonuni buziladi. Kuchli o‘zaro ta’sirga nisbatan izospin va uning proyeksiyasi yaxshi saqlanuvchi kvant sonlari boMsa, elektromagnit o‘zaro ta’sirga nisbatan esa faqat uning proyeksiyasi saqlanadi yaxshi kvant soni boMadi.

Murakkab sistemaning toMa izotopik spini shu sistemaning tarkibiga kiruvchi zarralar izotopik spinlarining vektor yigMndisiga teng. Izotopik spinning vektor yigMndisi oddiy spinning vektor y ig ‘indisi kabi hisoblanadi. Masalan, nuklon-pion sistemasining izotopik spini 1/2 ga va 3/2 ga teng. Chunki nuklon uchun T = 1/2, pionniki T = 1, ularning vektor yigMndisi 1/2 yoki 3/2 boMadi.

0. 
   G ‘alatilik. 1951-yilda ajoyib xususiyatga ega boMgan zarralar kashf etildi. Bu zarralarni boshqa odatdagi zarralardan farqlash uchun (S) g‘alatilik kvant soni kiritildi. Bu zarralar g‘alatiligi shundaki, ular kuchli o‘zaro ta’sir orqali yuz beruvchi jarayonlarga xos vaqtlarda (~10_23s) hosil boMadi, lekin hosil boMgan zarralar nisbatan katta yashash vaqtiga ega
   

(10“8-10“los). Reaksiyada energetik jihatdan mumkin bo‘lsada, yolg‘iz g‘alati zarra tug‘ilmaydi, g‘alatilikka ega bo‘lgan zarralar bilan birgalikda vujudga keladi. Masalan: