Sh. X. Xushmurodov atom yadrosi va zarralar fizikasi

u d d	д + =	uud
д ++ = intu 1232 Me V
=	dss	IP =	uds	E+ = uus	1385 MeV
	S" ” dss		H° = uss			1530 MeV
			Q '= sss		1672 MeV

Kvarklar yarim spinli fermionlardan iborat boMgani uchun ular Fermi-

Dirak statistikasiga bo‘ysunadi. Lekin, ba’zi barionlar, masalan, W_-gipcron uchta bir xil spin yo‘nalishiga ega boMgan 5 kvarklardan tashkil topgan deb tushuntirishga to‘g‘ri keldi. Bu esa Pauli prinsipiga to‘g‘ri kelmaydi. Bu qarama-qarshilikni bartaraf etish uchun turli mulohazalar o‘rtaga tashlandi. M.I.Xan, Y.Nambu (ikkalasi ham AQSh dan), A.Tavxelidze (sobiq SSSR), Y.Miyamoto (Yaponiya) lar har bir kvark qo‘shimcha kvant songa, ya’ni uchta rangga ega boMishi kerak deb, bu muammoni hal etdilar. Ranglar qizil, yashil va ko‘k, antikvarklar esa «antiqizil» - havo rang, «antiyashil»

0. 
   to ‘q qizil, «antiko‘k» - sariq tuslangan deb hisoblanadi. Rang tushunchasining kiritilishi kvarklar sonini uch marta ko‘paytiradi.
   

Endi zarralar quyidagicha tuziladi. Barionlar turli rangli uchta kvarklardan, mezonlar biror rangli kvark va antirangli antikvarklardan tashkil topadi. Masalan, Q"-giperon endi ranglari qizil R (red), yashil G (green) va ko‘k В (blue) boMgan uch s-kvarkdan tuziladi. Mezonlar kvark va antikvarklardan tuziladi, lekin ularning rangi oldin qizil-antiqizil, so‘ng yashil-antiyashil va ko‘k-antiko‘k rangga almashinadi (7.3-rasm).

7.3-rasm.
1974-yida AQSh ning Brukxeyven tezlatgichida Be-nishonini protonlar bilan bombardimon qilishda va Stenfordda elektron-pozitronlarning qarama-qarshi oqimida massasi 3,096 GeV 1/Ц> zarra kashf etildi. Bu zarra yashash vaqti katta - holat kengligi 60 keV, odatda bu kenglik 10 — 70 MeV lar boMishi kerak edi. Bu yana qandaydir bir kvant soni bilan man etilgan boMishi kerak. Bu holatni tushuntirish uchun to‘rtinchi

maftunkor kvark (inglizcha charm-maftun) soni kiritildi. // у -mezon (ss)-kvarklardan tashkil topgan. Keyinchalik ko‘plab maftunkor va pinhoniy maftunkor zarralar topildi.

Masalan: