Sh. Yuldasheva, D. Kabulova, M. Sobirova

Topshiriq.
1. Matnni o‘qing va tarixiy so‘zlarning ma’nosini izohlang.
2. Savollar tuzing va suhbatlashing.
RASMIY-IDORAVIY NUTQ USLUBI, UNING XUSUSIYATLARI
Rasmiy-idoraviy nutq uslubi jamiyatdagi ijtimoiy, huquqiy munosa-
batlar, davlat va davlatlararo rasmiy, siyosiy-iqtisodiy, madaniy aloqalar
uchun xizmat qiluvchi uslubdir. Bu uslub hujjatchilik xarakteri bilan ajralib
turadi. Shunga ko‘ra, yozma nutqning xizmatga doir bu turi davlat qonunlari,
farmonlar, bayonotlar, shartnomalar, idora hujjatlari, e’lonlar va boshqa
rasmiy yozishmalar uslubi hisoblanadi. Rasmiy uslub tilining asosiy
xususiyati aniqlik va ixchamlilikdir, unda muayyan nutqiy qoliplar, kasb-
hunar so‘zlari, atamalar, tayyor sintaktik qurilmalar keng qo‘llanilib,
nutqning aniq va ravshan ifodalanishini ta’minlaydi. Tayyor nutq qurilma-
lari (shu asosda; shunga ko‘ra; ma’lum qilamizki; ...ni e’tiborga olib; ...ga
ko‘ra; ...biz quyida imzo chekuvchilar, ...ga asosan (muvofiq); ...uchun,
...dan kelib chiqib; ...sharti bilan; ...berilsin; ...taqdirlansin kabi) hujjat
Aslida har bir narsa tashqi qiyofadan boshlanadi. Ichki va tashqi qiyofa
birlashib bir manoni akis etsagina haqiyqiy natija beradi. Shuning uchun
ham harkuni bu ko‘rsatuvni ko‘rishni kanda qilmayman.
II.
Matnni davom ettiring
XXI asr “Texnika va informasion texnologiyalar asri” deb nomlan-
moqda. Bugungi kunimizni radio, televidenie, kompyuter va telefonlarsiz
tasavvur qilish qiyin.
Men o‘zim ko‘pincha radio eshitishga qiziqaman...
Uyga topshiriq: Sportchilar to‘g‘risida matn yozing va biron gazetada
berilgan maqolani o‘rganib chiqing. Ommabop uslubga xos xususiyatlarni
aniqlang.
Siz shifokorsiz, o‘z mijozingizga dori-darmonlardan foydalanish haqida
tavsiya yozing.
TARIX VA ZAMONAMIZ
(Rasmiy-idoraviy nutq uslubi, uning xususiyatlari)
Reja:
1. Mavzuga oid matnni o‘qish, o‘rganish, tahlil qilish.
2. Rasmiy - idoraviy nutq uslubi, uning xususiyatlari haqida ma’lumot
berish.
3. Mavzu yuzasidan mashq va topshiriqlar ustida ishlash.
Topshiriq. Matn bilan tanishing. Siz Nukus etnonimi va uning tarixi
haqida nimalar bilasiz? Fikrlaringizni o‘rtoqlashing. Zamonaviy Nukus shahri
haqida gapirib bering.
Nukuz (Nukus) urug‘i qo‘ng‘irot qabilasi hamda qoraqalpoqlarning
keneges qabilasi tarkibida uchraydi (nekuz shakli ham qayd qilingan) va
Amudaryo, Chimboy tumanlarida Nukusovul, Amudaryo tumanida
Nukusqa’la oykonimlarida o‘z aksini topgan. Qoraqalpog‘iston Res-
publikasining poytaxti Nukus shahri (qoraqolpoqcha No‘kis) nomi ham
shu etnonimdan.
Nukus shahri nomi, umuman nukus etnonimining kelib chiqishi haqida
har xil fikrlar bor. Bu nom ayrim tadqiqotchilar fikricha forscha-tojikcha

---

75
74