Шаҳарсозлик нормалари ва қоидалари

шароитларини
нг
чўкувчанлик 
бўйича типи 
чўкувчанлик бўйича грунт шароитларининг типига кўра участкалар 
ажратилади.
Грунтларнинг ўз оғирлиги таъсирида, улар намланганда, чўкиш 
миқдорига кўра қуйидаги грунт шароитлари ажратилади: 
I тип — грунтларнинг чўкиши асосан ташқи босим таъсирида 
содир бўлади, ўз оғирлиги таъсирида эса чўкиш умуман содир бўлмайди, 
ёки содир бўлганда ҳам унинг миқдори 5 сантиметрдан ошмайди; 
II тип — грунтларнинг чўкиши ташқи босим таъсиридан ташқари, 
ўз оғирлиги таъсирида ҳам содир бўлади, ва унинг миқдори 5 сантиметр 
ёки ундан ортиқ бўлади. 
Кўпчувчан 
грунт
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Кўпчувчан грунтларга ГОСТ 25100 талабларига кўра сув ёки бошқа 
суюқлик билан намланиш жараёнида ҳажми ортадиган ва босимсиз 
нисбий чўкиш деформацияси e
sw
> 0.04 бўлган, ёки чекланган 
шароитларда кўпчиш босимини ҳосил қиладиган, грунтлар киради. 
Кўпчувчан грунтларни қуйидаги жадвал бўйича турларга ажратилади. 
Гилли грунтларнинг турлари
Босимсиз нисбий чўкиш
деформацияси e
sw
 
деформация набухания без 
нагрузки г
ш
, д.е. 
Кўпчимайдиган 
<0,04 
Кучсиз кўпчувчан 
0,04-0,08 
Ўрта кўпчувчан 
0,08-0,12 
Кучли кўпчувчан 
> 0,12 
Балчиқ 
Таркибида ўсимлик қолдиқлари ва гумус кўринишидаги органик 
моддалари бўлган, кўпинча денгиз акваторияларида шаклланишининг 
бошланғич босқичларидаги сувга тўйинган ҳозирги замон чўкиндиси.
Сапропель
Суви ҳаракатсиз туриб қолган сув ҳавзалари тубида, ўсимлик ва ҳайвон 
оранизмларининг чиришидан ҳосил бўлган маҳсулотлардан ҳосил 
бўлган, ва таркибида 10%дан ортиқ (массаси бўйича) органик моддалар 
ва гумуси бўлган чучук сувли балчиқ.. 
Торф
Ботқоқ ўсимликларининг кислородсиз, юқори даражадаги намлик 
шароитида табиий қуриши ва чала чиришидан ҳосил бўлган, ва 
таркибида 50% дан ортиқ (массаси бўйича) органик моддалар бўлган 
органик грунт.